Η Μακιαβελική προσωπικότητα και πως να τη διακρίνετε

Αρθρογραφεί ο Δρ Λυράκος Γεώργιος

Κλινικός Ψυχολόγος Υγείας - Ψυχοθεραπευτής

Τι κοινό έχουν το Παιχνίδι των Θρόνων, το Σπίτι των Καρτών και ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ; Μπορούν και στα τρία να δώσουμε τα εύσημα ότι μας έφεραν σε επαφή με μερικούς πραγματικά υπέροχους Μακιαβελικούς χαρακτήρες.

Αυτοί οι σκεπτόμενοι, πεινασμένοι για με δύναμη, εγωκεντρικοί τύποι χρησιμοποιούνται συχνά από τους συγγραφείς για να τραβήξουν τα νήματα σε ιστορίες με δυνατή πλοκή μέσα από μηχανορραφίες που σχεδιάζουν, τοποθετώντας τους  είτε σε προεξέχοντες ρόλους είτε πίσω από τις σκηνές. 

Η υπολογιστική συμπεριφορά τους μπορεί να κάνει μεγάλα νούμερα τηλεθέασης, αλλά πιθανότατα θα θέλατε να τους αποφύγετε στην πραγματική ζωή όπου είναι δυνατόν.

Σήμερα λοιπόν θα μιλήσουμε για ένα νέο είδος προσωπικότητας που λίγοι από σας έχετε ακούσει. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν ακούσει για τους ψυχοπαθείς και τους ναρκισσιστές, αλλά τι γνωρίζετε με τη μακιαβελική διαταραχή της προσωπικότητας;

Ο Μακιαβελισμός είναι μια διαταραχή της προσωπικότητας που, σε αντίθεση με την ψυχοπάθεια και τον ναρκισσισμό, είναι ελάχιστα γνωστή. Τα άτομα με «μακιαβελικά» χαρακτηριστικά γνωρίσματα είναι άτομα χωρίς αισθήματα που συχνά εξαπατούν και χειραγωγούν τους άλλους.

Τα άτομα με χαρακτηριστικά Μακιαβελισμού τείνουν να συμφωνούν με δηλώσεις του τύπου:

"Είναι δύσκολο να πάμε μπροστά χωρίς να κάνουμε εκπτώσεις εδώ και εκεί."

"Ποτέ μην πείτε σε κανέναν τον πραγματικό λόγο που κάνατε κάτι εκτός αν σας είναι χρήσιμο να το κάνετε αυτό".

"Είναι πιο ασφαλές να υποθέσουμε ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν μια κακή πλευρά και θα βγει όταν τους δοθεί μια ευκαιρία."

"Είναι λογικό να κολακεύεις σημαντικούς ανθρώπους."

Όπως μπορούμε λοιπόν να καταλάβουμε, τα άτομα με μακιαβελικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας - που έχουν πάρει την ονομασία τους από έναν Ιταλό διπλωμάτη του 15ου αιώνα - είναι πολύ καλοί στο να πείθουν τους άλλους να κάνουν αυτό που θέλουν χρησιμοποιώντας ψέματα και κολακεία, όπως απαιτείται ανά περίσταση.

Το σύνθημά τους, εάν είχαν ένα, θα ήταν: "Οι στόχοι δικαιολογούν τα μέσα".

Με άλλα λόγια, κάντε ό, τι χρειάζεται για να πάρετε αυτό που θέλετε.

Καταλαβαίνουν τι κινητοποιεί τους άλλους ανθρώπους και εμφανίζουν ψυχρό εγωισμό για να τους το πάρουν.

Παρ' όλα αυτά, είναι τόσο καλοί στο χειρισμό που συχνά αρέσουν στους άλλους ανθρώπους καθώς δεν συνειδητοποιούν τις κακές προθέσεις τους.

Η Μακιαβελική προσωπικότητα είναι μια από τις τρεις αποκαλούμενες «σκοτεινές τριάδες» της προσωπικότητας που ανήκουν στους κακόβουλους τύπους προσωπικότητας μαζί με την ψυχοπαθητικότητα και το ναρκισσισμό.

Οι Δρ Daniel N. Jones και Delroy L. Paulhus, ειδικοί στις σκοτεινές προσωπικότητες, εξηγούν πως ονομάστηκαν έτσι, επειδή τα άτομα με αυτά τα χαρακτηριστικά μοιράζονται μια τάση να είναι κακά, εγωιστικά και κακόβουλα στις διαπροσωπικές σχέσεις τους. Και ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν τους ψυχοπαθείς και τους ναρκισσιστές, λίγοι έχουν ακούσει για τους Μακιαβελικούς - ίσως γιατί έτσι προτιμούν οι ίδιοι!

Η προσωπικότητα του Μακιαβελικού ανθρώπου τείνει να είναι δυσάρεστη και ανυπόφορη, κάτι που τους οδηγεί στο ψέμα, στην εξαπάτηση και στην προδοσία, όταν τους βολεύει.

Σε αντίθεση όμως με τον ψυχοπαθή, ο μακιαβελικός παρακολουθεί στενά τη φήμη του η οποία δεν θέλει να θίγεται από κανέναν.

Ο τύπος της Μακιαβελικής προσωπικότητας πήρε το όνομα του από έναν πολιτικό του 15ου αιώνα, το Niccolò Machiavelli, ο οποίος στις στις αρχές του 16ου αιώνα, ενήργησε ως επικεφαλής πολιτικός σύμβουλος της οικογένειας των Medici που διοικούσαν τη Φλωρεντία της Ιταλίας. Οι λεπτομέρειες των συμβουλών του είναι γνωστές γιατί ο Μακιαβέλι τις κατέγραψε στο βιβλίο του «Ο πρίγκιπας» το 1513. Η ουσία της συμβουλής του για τη διατήρηση του πολιτικού ελέγχου καταγράφεται στη φράση «ο σκοπός δικαιολογεί τα μέσα». Σύμφωνα με τον Machiavelli, ένας κυβερνήτης με σαφή ατζέντα πρέπει να είναι ανοικτός σε όλες τις αποτελεσματικές τακτικές, συμπεριλαμβανομένων των «διαδραστικών διαπροσωπικών στρατηγικών όπως η κολακεία και τα ψέματα»

Ένας τύπος προσωπικότητας λοιπόν που ζει ανάμεσα μας, που μας κάνει να μας αρέσει, αλλά που πάντα είναι στις επάλξεις μόνο για το δικό του συμφέρον με όποιο τρόπο μπορεί αρκεί να πετύχει το σκοπό του....

Βιβλιογραφία

Jones & Paulhus (2009). Machiavellianism. Handbook of individual differences in social behavior.

Christie, R. & Geis, F. (1970) "Studies in Machiavellianism". NY: Academic Press.