Όσα μπορεί να μάθει ο μπαμπάς στην κόρη του όσο μεγαλώνει

Αφιερωμένο στην πανέμορφη πριγκίπισσα μου Μαίρη

Αρθρογραφεί ο Δρ. Γεώργιος Λυράκος

Όταν γεννήθηκε η κόρη μου άλλαξε ο κόσμος όλος για μένα. Άλλαξε ο ρόλος μου και από αρσενικό κυνηγός ένιωσα αρσενικό προστάτης. Το μόνο που ήθελα ήταν να την προστατέψω. Το μόνο που ονειρευόμουν ήταν πως θα της δώσω τα πάντα στη ζωή της. Όπως κάθε πατέρας που κάνει κόρη ένιωθα πως δεν υπάρχει ομορφότερη στον κόσμο από τη δική μου πριγκίπισσα.

Ταυτόχρονα άρχισα να φοβάμαι μήπως βρεθεί κάποιος στο δρόμο της και την πληγώσει, μήπως κάποιος θελήσει να την εκμεταλλευτεί ή να της προκαλέσει κακό.

Χιλιάδες καταστροφικά σενάρια κατακλύζαν το μυαλό μου κάνοντας όλους τους ανθρώπους δυνητικά πιθανούς εχθρούς της ευτυχίας της μικρής μου αγαπημένης. Αυτό ήταν όμως και το σημείο που συνειδητοποίησα πως θα έπρεπε εγώ να διδάξω στο παιδί μου πώς να τα βγάζει πέρα μόνη της και όχι με μπαστούνι τη βοήθεια μου, γιατί οι γονείς μεγαλώνουμε και φεύγουμε κάποια στιγμή από τη ζωή των παιδιών μας και τότε ή θα πρέπει να τους έχουμε διδάξει πώς να επιβιώνουν ή θα τα αφήσουμε μετέωρα να νομίζουν πως είναι ανεπαρκή στο να τα βγάλουν πέρα με τις αντιξοότητες της καθημερινότητας. 

Αποφάσισα λοιπόν πως το καλύτερο δώρο  που θα μπορούσα να της κάνω, είναι να της μάθω πως πρέπει να έχει κάποιες αξίες και πεποιθήσεις που θα την βοηθήσουν να γίνει ένας άνθρωπος αυτάρκης και ανεξάρτητος ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει μόνη της κάθε δυσκολία στη ζωή της και να νιώθει νικήτρια με τον εαυτό της.

Μόνο που ως μπαμπάς έπρεπε αυτά που θα της μάθω να είναι διαφορετικά από αυτά που της μάθαινε η μαμά της, γιατί και ο ρόλος του πατέρα είναι τις περισσότερες φορές διαφορετικός από της μητέρας.

Το πρώτο λοιπόν που της έμαθα είναι να σέβεται τους άλλους ανθρώπους μέχρι το σημείο που δεν καταπιέζει τον εαυτό της γιατί μπορεί να μάθαμε από τους γονείς μας πως είναι πρέπον και σωστό να σεβόμαστε τους άλλους, δεν πρέπει ποτέ όμως να φτάνουμε στο σημείο να καταπιέζουμε τον εαυτό μας για τους άλλους ανθρώπους. Εξάλλου σεβασμός δεν σημαίνει πως θα συμφωνούμε στα πάντα και δεν θα φέρνουμε αντιρρήσεις. Αντίθετα σημαίνει πως σαν ελεύθερος άνθρωπος μπορώ να εκφράσω τη γνώμη μου χωρίς να προσβάλλω και χωρίς να προσπαθώ πάση θυσία να επιβάλλω αυτό που εγώ θεωρώ σωστό. Την άφηνα λοιπόν να αντιδρά και να αντιστέκεται σε αυτά που της ζητούσα και μετά την άφηνα να κερδίζει. Γιατί κερδίζοντας μαθαίνει το παιδί πως έχει την ικανότητα να τα βγάλει πέρα με τους άλλους και νιώθει ακόμη πιο δυνατή όταν αυτός ο άλλος είναι ο πατέρας.

Το δεύτερο ήταν να αγαπάει τον εαυτό της. Αυτό ήταν ένα μάθημα που είχε να κάνει σε μεγάλο βαθμό με το σεβασμό, αφού ποτέ δεν φτάνει στους ανθρώπους ο ετεροσεβασμός, καθώς χρειάζεται και ο αυτοσεβασμός για να νιώσεις επαρκής και αυτάρκης. Ας μην ξεχνάμε πως αν δεν σέβομαι τον εαυτό μου, δεν μπορώ να σεβαστώ ούτε και τον άλλο αλλά τότε και ο άλλος δεν σεβαστεί εμένα.

Προσπάθησα λοιπόν σαν πατέρας να είμαι ο άνθρωπος που όχι μόνο θα την εκτιμήσει, αλλά και ο πρώτος άνδρας που θα της δείξει πως είναι να αγαπάς και να αγαπιέσαι. Αυτό βέβαια είναι εύκολο όταν έχεις απέναντι σου ένα πλάσμα που μόνο στην αγκαλιά σου θες να το κρατάς και να το προστατεύεις, και η αγκαλιά με το φιλί του πατέρα είναι το καλύτερο μέσο για να νιώσει μια κόρη πως αγαπιέται και να μάθει πως είναι το να αγαπά και εκείνη πίσω.

Μετά και όσο τα χρόνια περνούσαν αρχίσαν τα πιο δύσκολα μαθήματα που όμως είναι και πολύ σημαντικά στη ζωή κάθε κόρης με βασικό την σχέση με τους άνδρες.

Η δυσκολία βέβαια εδώ είναι πως σαν πατέρας γίνεσαι ταυτόχρονα και εκπρόσωπος του ανδρικού φύλου, και πρέπει μέσα από τον τρόπο που φέρεσαι και την αλληλεπίδρασή με την κόρη σου, να της «διδάξεις» πως εκείνη μπορεί να είναι στις σχέσεις της ο εαυτός της, να είναι δηλαδή αληθινή και να διεκδικεί και να απαιτεί αυτά που θεωρεί ως υποχρεωτικά στη ζωή της, μέσα από τους κατάλληλους για εκείνη τρόπους. Πάντα λοιπόν της έλεγα διεκδίκησε ότι σου ανήκει, μπορεί να μην κερδίζεις πάντα αλλά αυτά που είναι απαραίτητα δεν θα τα διαπραγματεύεσαι. Εξάλλου όταν κάποιος σε αγαπά θεωρεί αυτονόητο πως για είσαι ευτυχισμένη θα πρέπει να έχεις όσα θεωρείς απαραίτητα όπως αγάπη, σεβασμό, φροντίδα κ.λ.π. Και αυτό το δείχνεις και μέσα από τη σχέση σου με τη μητέρα της κόρης σου και όχι μόνο με την ίδια. Γιατί η κόρη μας βλέπει τη συμπεριφορά μας απέναντι στη μητέρα της και αυτό που βλέπει αυτό μαθαίνει και ως σωστό σε κάθε σχέση.  

Μετά της έμαθα να έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό της. Την άφηνα να κάνει πράγματα μόνη της και της έλεγα πάντα «ξέρω πως μπορείς να τα καταφέρεις», για να νιώσει πως ο πατέρας της την εμπιστεύεται, και μετά από κάθε της νίκη να νιώθει της αξία του να κερδίζεις την εμπιστοσύνη των άλλων ανθρώπων.

Προσπάθησα να την μάθω να εμπιστεύεται τους άλλους ανθρώπους δίνοντας της ασφάλεια και σιγουριά σε κάθε της βήμα, ώστε να ξέρει πως οι δικοί μας άνθρωποι μπορεί να είναι εκεί όταν τους χρειαστούμε…

Και μετά της έμαθα να διεκδικεί όσα θέλει και να παίρνει πρωτοβουλίες. Την παρότρυνα πάντα να δοκιμάζει νέα πράγματα για να μαθαίνει τη χαρά της νέας εμπειρίας. Την άφηνα να αποφασίζει εκείνη αν ήθελε να πάει εκδρομή, αν ήθελε να δώσει εξετάσεις σε κάποια ξένη γλώσσα ή αν ήθελε να συμμετάσχει σε κάποιο διαγωνισμό αφού πάντα της έλεγα πως ξέρω πως μπορείς να πετύχεις τα πάντα.

Μέσα από την ίδια μου τη ζωή της έμαθα ένα πολύτιμο ακόμη μάθημα που ήταν πως μπορεί να θέσει στόχους και να προσπαθήσει να πραγματοποιήσει τους στόχους της. Και της το έμαθα συνεχίζοντας να σπουδάζω και να κάνω πράγματα, δείχνοντας της πως ο άνθρωπος όταν βάλει έναν στόχο μπορεί όταν προσπαθεί πάντα να τον πετυχαίνει.

Το επόμενο μάθημα ήλθε μέσα από την απώλεια του πατέρα μου που η μικρή μου πριγκίπισσα έμαθε πως δεν ισχύουν  στερεότυπα του τύπου «οι άνδρες δεν κλαίνε». Της έμαθα λοιπόν πως το να κλαίει ένας άνδρας δεν σημαίνει αδυναμία, αλλά αντίθετα δύναμη συναισθηματικής έκφρασης και πως τα δάκρυα δεν είναι αδυναμία και «γυναικεία υπόθεση».

Τέλος μέσα από τη δουλειά μου ως ψυχολόγος που σχετίζεται συνεχώς με γυναίκες της έδειξα πως μπορεί να έχει σχέσεις με άνδρες χωρίς απαραίτητα αυτές οι σχέσεις να έχουν μόνο ερωτικό χαρακτήρα, αλλά ότι και οι γυναίκες μπορούν να κάνουν παρέα με άλλους άνδρες, να είναι φίλες με άλλους άνδρες, να μοιραστούν μυστικά μαζί τους, να ζητήσουν τη συμβουλή τους και να τους συμβουλέψουν, να γελάσουν, να κλάψουν μαζί τους γιατί απλά δεν δαγκώνουμε.

Θα ήταν βέβαια άδικο να πως όλα αυτά της τα έμαθα μόνος γιατί αν δεν είχα αρωγό και συνοδοιπόρο τη σύντροφο και μητέρα της να με ενισχύει δεν θα μπορούσα να της έχω μάθει τίποτα, καθώς αν ο ένας γονιός λέει άσπρο και ο άλλος μαύρο ή αν αμφισβητεί τον άλλον μπροστά στη κόρη, το μόνο που μπορεί να πετύχει είναι να «μεγαλώσει» ένα προβληματικό παιδί, που θα έχει «κληρονομήσει» την δική του προβληματική.

Ας μην ξεχνάμε πως τα παιδιά μας γίνονται ο καθρέφτης μας αφού μιμούνται και αντιγράφουν τις συμπεριφορές μας από τα πρώτα χρόνια κιόλας της ζωής τους που χτίζεται ο χαρακτήρας και η προσωπικότητα τους.  

Και ναι τώρα πια νιώθω πως αν χρειαστεί το φθινόπωρο να αποχωριστώ  την κόρη μου που έγινε 18 ετών και δίνει σε λίγες μέρες πανελλήνιες θα είμαι σίγουρος πως θα τα καταφέρει μόνη της χωρίς να χρειάζεται το δεκανίκι του πατέρα της και χωρίς να νιώθει απειλή από κανέναν εκεί έξω...

Καλή επιτυχία καρδιά μου!!!

Πώς να καταπολεμήσουμε την κρίση πανικού

Aρθρογραφεί ο Δρ Λυράκος Γεώργιος, Ψυχολόγος Υγείας BPY. MSc. MPH. PhD

Η κρίση πανικού είναι μια αιφνίδια περίοδος έντονου άγχους, ψυχολογικής διέγερσης, φόβου, στομαχικών διαταραχών και αδιαθεσίας που σχετίζεται με μια ποικιλία σωματικών και νοητικών συμπτωμάτων. Υπολογίζεται ότι μέχρι 4% του πληθυσμού υποφέρει από σοβαρές και συχνές κρίσεις πανικού, ενώ στις γυναίκες η πάθηση είναι 2 έως 3 φορές συχνότερη σε σύγκριση με τους άνδρες.

Αυτό που πρέπει πάντα να έχουμε στο μυαλό μας είναι πως η κρίση πανικού είναι μεν δυσάρεστη, αλλά όχι επικίνδυνη. Έτσι ενώ αποτελεί ένα από τα πιο δυσάρεστα συναισθήματα που μπορεί να βιώσετε στην ζωή σας, δεν θα σας προκαλέσει ούτε έμφραγμα, ούτε εγκεφαλικό, αλλά ούτε και ασφυξία η πνίξιμο, αλλά και ούτε θα σας οδηγήσει στην ‘τρέλα’ ή στο να χάσετε τον έλεγχο του εαυτού σας που είναι οι πιο συχνές σκέψεις. 

Επίσης ενώ πολλοί ασθενείς αναφέρουν πως νιώθουν σαν να είναι έτοιμοι να λιποθυμήσουν, η  κρίση πανικού δεν μπορεί να σας προκαλέσει λιποθυμία. Έτσι στην πραγματικότητα  υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν λιποθυμία, όπως είναι η υψηλή θερμοκρασία σώματος, η υπερκόπωση, η αφυδάτωση, η κακή διατροφή κ.α., όμως η κρίση πανικού δεν ανήκει σε αυτούς. Όταν λιποθυμάει κάποιος η αρτηριακή πίεση του αίματος ελαττώνεται, ενώ κατά την διάρκεια του πανικού η πίεση μας αυξάνεται.

Το πιο σημαντικό που πρέπει πάντα να έχουμε στο μυαλό μας είναι πως έχουμε πάντα τον έλεγχο. Η ορμή μας να αποδράσουμε από τα δυσάρεστα αισθήματα του πανικού είναι τόσο ισχυρή που μπορεί να μας περνά από το μυαλό εκείνη τη στιγμή ότι θα κάνουμε κάτι τρελό ή ότι θα βγούμε εκτός ελέγχου. Μπορεί ακόμη και να νιώσουμε ότι ζαλιζόμαστε  ή ότι πέφτουμε. Για αυτό θα πρέπει να βάζουμε το μυαλό μας να σκεφτεί εκείνη τη στιγμή το κατά πόσο οι σκέψεις αυτές είναι ρεαλιστικές και αν έχουν συμβεί στο παρελθόν και μετά να ηρεμήσουμε. Το άγχος απλά έρχεται και φεύγει αν διατηρήσουμε την ηρεμία μας.

Είναι κατανοητό να τρομάξει βέβαια κάποιος την πρώτη φορά που θα πάθει μια κρίση πανικού καθώς μπορεί να περιλαμβάνει κάποια περίεργα συναισθήματα για κάποιον που δεν το έχει ξαναπεράσει όπως είναι η αποπροσωποποίηση, η αστάθεια, γρήγορες και κοφτές εισπνοές και μία ισχυρή τάση φυγής. Παρόλα αυτά τα συμπτώματα αυτά με τίποτα δεν σημαίνουν ότι θα τρελαθούμε ή ότι δεν θα ξανανιώσουμε φυσιολογικά.

Ο κανόνας λέει πως η κρίση πανικού θα περάσει, αφού  Οι περισσότερες κρίσεις πανικού κρατάνε λιγότερο από 3 μέχρι το πολύ 10 λεπτά.

Αυτό που μπορεί να μείνει ως αίσθηση είναι ένα γενικότερο άγχος και κόπωση μετά τη κρίση, κάτι που όμως θα περάσει εύκολα και γρήγορα  με την βοήθεια αργών και σταθερών αναπνοών (διαφραγματικές αναπνοές) και με σωστή αξιολόγηση των καταστροφολογικών σκέψεων. Δεν χρειάζεται να το βάλουμε στα πόδια. Απλά πρέπει να σταματήσουμε να καταστροφολογούμε για αυτά που νιώθουμε, να καθίσουμε κάπου ή να γείρουμε στο τοίχο και να επικεντρωθούμε στην ήρεμη και αργή αναπνοή και θα παρατηρήσουμε ότι  το άγχος μας σταδιακά θα ελαττώνεται.

Όπως αναφέρω και παραπάνω οι κρίσεις πανικού δεν προκαλούν έμφραγμα ή εγκεφαλικό, εκτός κι αν έχετε διαγνωστεί με κάποια καρδιαγγειακή νόσο ή με νόσημα που αφορά το κυκλοφορικό σύστημα. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από κρίσεις πανικού, έχουν ακριβώς  τις ίδιες πιθανότητες να πάθουν κάποιο έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο  σε σύγκριση με τους ανθρώπους που δεν παθαίνουν κρίσεις πανικού. Όσο γρήγορα ή δυνατά και να νιώθουμε να χτυπάει η καρδιά μας κατά την διάρκεια του πανικού, δεν χρειάζεται να ανησυχούμε αλλά και ούτε να τσεκάρουμε τους παλμούς μας ή την αρτηριακή μας πίεση. Σκεφτείτε απλά πόσους παλμούς ανεβάζετε όταν κάνετε διάδρομο σε ένα γυμναστήριο και θα συνειδητοποιήσετε αμέσως πως δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας.

Ακόμη και το μούδιασμα ή το τρέμουλο που μπορεί να εμφανίσετε κατά την διάρκεια μιας κρίσης πανικού δεν σημαίνουν ότι είσαστε τρελοί ή άρρωστοι. Καλή υγεία δεν σημαίνει πάντα και τέλεια υγεία. Το σώμα μας μπορεί να παράγει αρκετές  περίεργες αισθήσεις, ιδιαίτερα όταν βρισκόμαστε σε περίοδο μετά  από διάρκεια έντονου στρες. Οι αισθήσεις ή ενοχλήσεις αυτές που εμφανίζονται σε κάποιους ανθρώπους, μπορεί να συμβούν από ποικίλους  παράγοντες όπως: μια αλλαγή στην θερμοκρασία, λήψη πικάντικων φαγητών, κακή διατροφή, η επίδραση της καφεΐνης, η κόπωση αλλά και το χρόνιο στρες. Δεν χρειάζεται λοιπόν να επικεντρωνόμαστε σε κάθε ερέθισμα που εκδηλώνει το σώμα μας. Τα περισσότερα θα φύγουν πολύ σύντομα πριν καν προλάβουμε να τα καταλάβουμε ή να τα εξηγήσουμε.

Περνώντας στο κομμάτι της πρόληψης  πρέπει να αναφερθεί πως πολλές κρίσεις πανικού μπορούν να αποφευχθούν αν σταματήσουμε να υπερβάλλουμε για την πιθανότητα κρίσης πανικού ή να καταστροφολογούμε σε κάθε σωματικό σύμπτωμα που εκδηλώνουμε. Μία κρίση πανικού μπορεί να έρθει απλά και μόνο με το να σκεφτούμε ένα σενάριο του τύπου «‘Τι θα γίνει εάν…», αν μπούμε στη διαδικασία να δώσουμε όλη την προσοχή μας στις σωματικές αισθήσεις και στη συνέχεια να παρερμηνεύσουμε την κάθε αίσθηση ως ‘σημάδι’ για μια επερχόμενη κρίση πανικού. Είναι σημαντικό λοιπόν να μένουμε στο τώρα και να σκεφτόμαστε κατά πόσο αυτά που μας περνάνε από το μυαλό εκείνη τη στιγμή έχουν ρεαλιστική βάση και είναι πιο πιθανό να συμβούν.

Διορθώνοντας τα λάθη που κάνουμε προσπαθώντας να αντιμετωπίσουμε μία κρίση πανικού, είναι το να αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε μπαστουνάκια, εννοώντας πως δεν μπορούμε να βασιζόμαστε συνεχώς σε κάποιον φίλο ή συγγενή ότι θα έρχεται μαζί μας προκειμένου να μας βοηθήσει σε μια κρίση πανικού. Αν για παράδειγμα είμαστε μόνοι μας σε κάποιο μέσο μαζικής μεταφοράς, το να αρχίσουμε μια συζήτηση με έναν συνεπιβάτη, θα μπορούσε να μας αποσπάσει την προσοχή από το να εστιάζουμε στα δικά μας πιθανά σωματικά συμπτώματα.

Ολοκληρώνοντας θα πρέπει να σημειωθεί πως η διαταραχή πανικού είναι κάτι που διορθώνεται. Μην αφήνετε τα αισθήματα απελπισίας και απαισιοδοξίας να θολώνουν την κρίση σας. Όπως αναφέρεται και στην αρχή,  1 στους 4 θα βιώσει κάποια στιγμή στη ζωή του κρίση πανικού. Νικήστε την ορμή σας να αποφύγετε την κατάσταση και μάθετε να σκέφτεστε ρεαλιστικά παραμένοντας ψύχραιμοι και αποδεχτείτε πως το άγχος είναι μία φυσιολογική κατάσταση του οργανισμού που απλά πρέπει να μάθουμε να την διαχειριζόμαστε χωρίς την φοβόμαστε.