Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και πως να βοηθησουμε τον εαυτό μας μέσα από την ψυχοθεραπεία

 

Αρθρογραφεί ο Δρ. Γεώργιος Λυράκος
Κλινικός Ψυχολόγος Υγειας- CBT ψυχοθεραπευτής

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι μια νόσος που τα τελευταία χρόνια συναντάμε όλο και συχνότερα στη ψυχοθεραπεία. Είναι δε μία από τις πιο δύσκολες κλινικές καταστάσεις στην αντιμετώπιση της, καθώς ο ασθενής εμφανίζει είτε εμμονικές συμπεριφορές είτε σκέψεις που αποκαλούνται ιδεοληψίες και οι οποίες βασανίζουν το μυαλό του σε καθημερινή βάση. Σε αυτό αν προσθέσουμε και τις καταναγκαστικές συμπεριφορές που καταλήγουν τα άτομα για να μειώσουν το άγχος που τους προκαλούν οι σκέψεις τους, μπορούμε να καταλάβουμε τη δυσκολία στην καθημερινότητα αυτών των ανθρώπων.

Οι  ιδεοληψίες αναλυτικά, είναι σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις που εισβάλουν αιφνίδια, είναι επίμονες και επαναλαμβανόμενες και οδηγούν σε καταναγκασμούς, δηλαδή επαναλαμβανόμενες, σκόπιμες συμπεριφορές, ή νοητικές δραστηριότητες που χαρακτηρίζονται από τελετουργικό χαρακτήρα και αποσκοπούν στη μείωση των ιδεοληψιών και στη μείωση του άγχους  που προκαλούν οι ιδεοληψίες. Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ποικίλλει στη σοβαρότητα, αλλά αν δεν θεραπευτεί, μπορεί να περιορίσει τη λειτουργικότητα κάποιου στη δουλειά, στο σχολείο ή στο σπίτι.

Σαν διαταραχή, υπολογίζεται ότι επηρεάζει το 2% του πληθυσμού κάποια στιγμή στη ζωή τους, και μπορεί να συνυπάρχει με άλλες καταστάσεις, όπως είναι  οι διαταραχές άγχους, η κατάθλιψη, και οι διατροφικές διαταραχές. Τυπικά εμφανίζεται στην παιδική ηλικία, στην εφηβεία ή στην πρώιμη ενηλικίωση.

Σύμφωνα με το σύστημα ταξινόμησης ψυχικών νοσημάτων (DSM-5), τα διαγνωστικά κριτήρια για την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή περιλαμβάνουν την παρουσία ιδεοληψιών, καταναγκασμών ή και των δύο, όπου:

Οι ιδεοληψίες είναι σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις με αιφνίδια εισβολή, οι οποίες είναι επίμονες, επαναλαμβανόμενες και ανεπιθύμητες, που στους περισσότερους ανθρώπους προκαλούν ανησυχία και στρες. Το άτομο προσπαθεί να αγνοήσει τις ιδεοληψίες, να τις καταπιέσει ή να τις εξουδετερώσει με μια διαφορετική σκέψη ή πράξη.

Οι καταναγκασμοί είναι επαναλαμβανόμενες, πράξεις (ή σκέψεις) που έχουν τελετουργικό χαρακτήρα και αποσκοπούν στη μείωση των ιδεοληψιών και του άγχους που προκαλούν οι ιδεοληψίες. Ο σκοπός τους είναι να καταπολεμήσουν το άγχος και την ανησυχία ή να αποφύγουν ένα τρομερό συμβάν ή κατάσταση, αλλά δεν συνδέονται πραγματικά με αυτά τα αποτελέσματα ή είναι υπερβολικοί.

Αυτές οι ιδεοληψίες και οι καταναγκασμοί είναι χρονοβόρες αφού απαιτούν πάνω από μια ώρα την ημέρα ή προκαλούν κλινικά σημαντικό άγχος ή δυσλειτουργία στο άτομο. Για τη διάγνωση της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, τα συμπτώματα δεν πρέπει να εξηγούνται καλύτερα από κάποια άλλη ψυχική διαταραχή ή ιατρικό πρόβλημα .

Οι ιδεοληψίες μπορεί να είναι συγκεκριμένες και να έχουν μεγάλο εύρος: περιλαμβάνουν ιδεοληψίες μόλυνσης, ιδεοληψίες τάξεις και συμμετρίας, ιδεοληψίες σεξουαλικότητας, θρησκευτικότητας, ηθικότητας και ιδεοληψίες επιθετικότητας, κα.

Ως  απάντηση σε αυτές, οι περισσότεροι άνθρωποι με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή εμφανίζουν καταναγκασμούς, όπως το πλύσιμο των χεριών, την επανάληψη ή το μέτρημα αντικειμένων, την επιβεβαίωση, ή τον έλεγχο ( να δουν αν έχουν κλειδώσει όλες τις πόρτες, ή αν έχουν κλείσει την ηλεκτρική κουζίνα ή το θερμοσίφωνα για παράδειγμα). Επίσης μπορεί να σκέφτονται νοητικά πράγματα που δεν είναι εμφανή στους άλλους. Οι καταναγκασμοί αυτοί μπορεί μα μειώνουν προσωρινά τα συναισθήματα που προέρχονται από τις ιδεοληψίες, όπως η ανησυχία, το άγχος ή η αίσθηση ότι κάτι δεν είναι σωστό.

Επίσης, οι άνθρωποι με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή συχνά αποφεύγουν χώρους,  ανθρώπους  ή καταστάσεις που προκαλούν τις ιδεοληψίες και τους καταναγκασμούς. Μπορεί να έχουν δυσλειτουργικές πεποιθήσεις που να περιλαμβάνουν έντονη αίσθηση υπευθυνότητας, αβεβαιότητα, τελειομανία ή μια υπερβολική άποψη για τη σημασία των επίμονων σκέψεων.

Παρόλα αυτά οι άνθρωποι με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή έχουν ως ένα βαθμό την αίσθηση της κατάστασης. Κάποιος μπορεί να αναγνωρίζει ότι οι ιδεοληψίες που σχετίζονται με την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (που οδηγούν σε καταναγκασμούς για την αποφυγή ενός τρομερού γεγονότος, π.χ.) δεν είναι αληθινές. Κάποιος άλλος όμως ίσως να σκέφτεται ότι οι πεποιθήσεις του είναι αληθινές ή θα μπορούσαν να είναι αληθινές.

Η σοβαρότητα των συμπτωμάτων μπορεί  να ποικίλλει με τον καιρό, αλλά η διαταραχή μπορεί να επιμένει για χρόνια ή δεκαετίες αν δεν θεραπευτεί.

 Σε αρκετές περιπτώσεις  η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή παρουσιάζει συνοσηρότητα  με  μείζονα κατάθλιψη σε ποσοστό 20-22% , ενώ η πιθανότητα εμφάνισης κατάθλιψης σε όλη τη διάρκεια ζωής ενός ασθενούς με ΙΔΨ  κυμαίνεται σε ποσοστό 54-66%. Όσον αφορά τη συνοσηρότητα με άλλες αγχώδεις διαταραχές, η πιο συχνή είναι η κοινωνική φοβία σε ποσοστό 4-26%. Επίσης, μπορεί να υπάρξει συνοσηρότητα με διαταραχή προσωπικότητας στο 50% των ασθενών, με συχνότερη την παρουσία εξαρτητικών και παθητικοπεπιθετικών χαρακτηριστικών της προσωπικότητας, ενώ ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή της προσωπικότητας παρουσιάζει μόνο το 10-25% των ασθενών με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Ακόμη τα άτομα με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ίσως να έχουν διαταραχές όπως η σωματική δυσμορφική διαταραχή, η τριχοτιλλομανία και η διαταραχή εκδοράς.

Η θεραπεία που ενδείκνυται για την ΙΔΨ ειναι η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία που βάζει το άτομο με τη διαταραχη να αντινμετωπίσει τις ιδεολογίες και τους ψυχαναγκασμούς του μέσα από προοδευτική έκθεση για την απόσβεση του αγχους που προκαλούν οι σκέψεις αυτές 

Ας δούμε λοιπόν κάποιες συμβουλές για το πως μπορούμε να διαχειριστούμε τον την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΔΨ)  

1. Να περιμένετε πάντα το απροσδόκητο. Μπορείτε να έχετε μια εμμονική σκέψη οποιαδήποτε στιγμή ή σε οποιοδήποτε μέρος. Μην εκπλαγείτε όταν εμφανίζονται παλιές ή ακόμα και νέες. Μην τις αφήσετε να σας ρίξουν ψυχολογικά. Να είστε έτοιμοι να χρησιμοποιήσετε τα θεραπευτικά εργαλεία σας ανά πάσα στιγμή και σε οποιοδήποτε μέρος. Επίσης, εάν εμφανιστούν νέες σκέψεις, φροντίστε να ενημερώσετε τον θεραπευτή σας για να μπορέσετε να τον κρατήσετε ενήμερο.

 2. Να είστε πρόθυμοι να δεχτείτε τον κίνδυνο. Ο κίνδυνος είναι αναπόσπαστο μέρος της ζωής και ως εκ τούτου δεν μπορεί να απαλλαγείτε εντελώς από αυτόν. Να θυμάστε όμως ότι το να μην ανακάμπτεις είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος από όλους.

 3. Μην αναζητάτε ποτέ επιβεβαίωση από τον εαυτό σας ή τους άλλους. Αντίθετα, πείτε στον εαυτό σας ότι το χειρότερο θα συμβεί, συμβαίνει ή έχει ήδη συμβεί. Η επιβεβαίωση θα ακυρώσει τα αποτελέσματα οποιασδήποτε θεραπευτικής εργασίας που χρησιμοποιείτε και θα σας εμποδίσει να βελτιωθείτε. Η αναζήτηση επιβεβαίωσης είναι ένας καταναγκασμός, ανεξάρτητα από το πώς μπορείτε να προσπαθήσετε να το δικαιολογήσετε.

4. Προσπαθήστε πάντα, όσο δύσκολο και αν σας φαίνεται, να συμφωνείτε με όλες τις εμμονικές σκέψεις – μην τις αναλύετε ποτέ, μην αμφισβητείτε ή διαφωνείτε μαζί τους. Τα ερωτήματα που θέτουν δεν είναι αληθινά ερωτήματα και δεν υπάρχουν πραγματικές απαντήσεις σε αυτά. Προσπαθήστε να μην είστε πολύ λεπτομερείς όταν συμφωνείτε - απλά πείτε ότι οι σκέψεις είναι αληθινές και πραγματικές.

 5. Μη χάνετε χρόνο προσπαθώντας να αποτρέψετε ή να μην σκεφτείτε τις σκέψεις σας. Αυτό θα έχει μόνο το αντίθετο αποτέλεσμα και θα οδηγήσει σε περισσότερες σκέψεις. Μελέτες έχουν δείξει ότι δεν μπορείτε να σταματήσετε ή να διώξετε από το μυαλό σας αποτελεσματικά συγκεκριμένες σκέψεις. Το σύνθημά σας θα πρέπει να είναι: «Αν θέλεις να τις σκέφτεσαι λιγότερο, σκέψου τες περισσότερο».

 6. Προσπαθήστε να μην τα βλέπετε όλα σαν άσπρο και μαύρο, ούτε να σκέπτεστε πως τα πράγματα είναι όλα ή τίποτα – μην πείτε στον εαυτό σας ότι ένα πισωγύρισμα σημαίνει ότι έχετε αποτύχει ολοκληρωτικά. Εάν δεν συγκρατηθείτε και κάνετε έναν καταναγκασμό, μπορείτε πάντα να τον μετατρέψετε και να κάνετε κάτι για να τον ακυρώσετε. Τα καλά νέα είναι ότι είστε σε αυτό για μεγάλο χρονικό διάστημα και έχετε πάντα μια άλλη ευκαιρία. Είναι φυσιολογικό να κάνετε λάθη όταν μαθαίνετε νέες δεξιότητες, ειδικά στη θεραπεία. Συμβαίνει σε όλους πότε πότε. Αποδεχτείτε το. Ακόμα κι αν έχετε μια μεγάλη αποτυχία, μην την αφήσετε να σας ρίξει. Θυμηθείτε το ρητό, «Ένα σφάλμα δεν είναι υποτροπή». Αυτό σημαίνει ότι δεν επιστρέφετε ποτέ στην αρχή. Για να το κάνετε αυτό, θα πρέπει να ξεχάσετε όλα όσα έχετε μάθει μέχρι εκείνο το σημείο, και αυτό πραγματικά δεν είναι δυνατό. Θυμηθείτε επίσης τα ρητά, «Μην μπερδεύεις ποτέ μια ήττα με μια τελική ήττα» (F. Scott Fitzgerald) και όπως λένε στους AA, «Μπορείς πάντα να ξεκινήσεις τη μέρα σου από την αρχή».

7. Να θυμάστε ότι η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων σας είναι αποκλειστικά δική σας ευθύνη. Μην εμπλέκετε άλλους στην εργασία σας στη θεραπεία (εκτός αν σας το πει ο θεραπευτής σας) και μην περιμένετε να σας δώσουν ώθηση ή να σας παρακινήσουν. Δεν θα είναι πάντα εκεί όταν τους χρειαστείτε, αλλά ΕΣΕΙΣ είστε πάντα εκεί για εσάς.

 8. Μην είστε πολύ ανυπόμονοι με την πρόοδό σας και μην συγκρίνετε τον εαυτό σας με κάποιον άλλο. Ο καθένας πάει με τον δικό του ρυθμό. Αντίθετα, προσπαθήστε απλώς να εστιάσετε στην εκτέλεση των καθημερινών εργασιών θεραπείας που έχετε συμφωνήσει με το θεραπευτή σας, μια μέρα κάθε φορά.

 9. Όταν έχετε μια επιλογή, πηγαίνετε πάντα κόντρα στο άγχος, ποτέ μην προσπαθείτε να το αποφύγετε. Ο μόνος τρόπος για να ξεπεράσεις έναν φόβο είναι να τον αντιμετωπίσεις. Δεν μπορείτε να ξεφύγετε από τις δικές σας σκέψεις, επομένως δεν έχετε άλλη επιλογή από το να τις αντιμετωπίσετε. Εάν θέλετε να ανακάμψετε, θα πρέπει να το κάνετε αυτό.

 10. Όταν αντιμετωπίζετε δύο πιθανές επιλογές για το τι να αντιμετωπίσετε, επιλέξτε τη δυσκολότερη από τις δύο όποτε είναι δυνατόν.

 11. Επανεξετάζετε καθημερινά τις εργασίες θεραπείας για το σπίτι, ακόμα κι αν νομίζετε ότι τις γνωρίζετε όλες. Είναι εύκολο να τα παραβλέψετε — ειδικά αυτές που δεν ανυπομονείτε να κάνετε.

12. Εάν ο θεραπευτής σας σας δώσει μια εργασία που δεν νιώθετε έτοιμοι να κάνετε, μπορείτε να μιλήσετε και να του το πείτε. Ως το ήμισυ της ομάδας θεραπευτή-ασθενούς, θα πρέπει να μπορείτε να έχετε λόγο στη δική σας θεραπεία. Ο στόχος είναι η εργασία για το σπίτι να δημιουργήσει κάποιο άγχος για να συνηθίσετε να ανέχεστε - να μην σας κατακλύσει και να σας προκαλέσει πισωγύρισμα. Από την άλλη, μην φοβάστε να τσιτώσετε λίγο τον εαυτό σας όποτε μπορείτε.

 13. Μην περιμένετε την «τέλεια στιγμή» για να ξεκινήσετε τις εργασίες θεραπείας για το σπίτι. Η αναβλητικότητα είναι χαρακτηριστικό της ΙΨΔ πολλών ανθρώπων, γι' αυτό ξεκινήστε τις εργασίες θεραπείας για το σπίτι την ημέρα που θα τις πάρετε. Η τέλεια στιγμή είναι κάθε φορά που ξεκινάτε να τις κάνετε.

 14. Μην παρασυρθείτε από την τελειομανία. Η τελειομανία μπορεί να είναι ένα άλλο χαρακτηριστικό της ΙΨΔ. Μπορεί να βρείτε την ΙΨΔ σας να σας λέει ότι αν δεν κάνετε τέλεια την εργασία σας, δεν θα γίνετε καλά. Αν όντως πιάνεις τον εαυτό σου να έχει μια εμμονή με το να πρέπει να κάνεις τέλεια την εργασία σου, κινδυνεύεις να τη μετατρέψεις σε άλλον καταναγκασμό. Προσέξτε αν νιώθετε πως  πρέπει να κάνετε την εργασία σας σύμφωνα με τους ίδιους άκαμπτους κανόνες κάθε φορά που την κάνετε. Επίσης, μην κάνετε τις εργασίες σας τόσο υπερβολικά ώστε να σας πάρει όλη την ημέρα. Να θυμάσαι ότι έχετε και μια ζωή να ζήσετε.

 15. Προσπαθήστε να διαβάζετε τις εργασίες για το σπίτι σας στην αρχή κάθε μέρας. Μην υποθέτετε ότι τα γνωρίζετε όλα και δεν θα τα ξεχάσετε.

16. Όταν εκτελείτε εργασίες, προσέξτε να μην παρέχετε στον εαυτό σας επιβεβαίωση και να αναιρείτε τη σκληρή δουλειά σας. Λέγοντας στον εαυτό σας πράγματα όπως: «Είναι μόνο εργασίες για το σπίτι και τα πράγματα που λέω και κάνω δεν μετράνε και δεν είναι αληθινά» ή «Ο θεραπευτής μου δεν θα μου ζητούσε να κάνω κάτι που θα προκαλούσε κακό σε εμένα ή σε άλλους ,» ή «Το κάνω αυτό μόνο επειδή μου είπαν, επομένως δεν είμαι υπεύθυνος για οτιδήποτε κακό συμβεί», μπορεί να υπονομεύσει όλη τη δουλειά που κάνετε.

 17. Δώστε την πλήρη προσοχή σας στην εργασία σας, επικεντρωθείτε σε αυτό που κάνετε και αφήστε τον εαυτό σας να νιώσει το άγχος. Προσπαθήστε να μην αφήσετε τον εαυτό σας να ξεφεύγει από αυτό που κάνετε όταν κάνετε ορισμένες εργασίες, έτσι ώστε να μην χρειάζεται να νιώσετε το άγχος. Οι άνθρωποι μερικές φορές αφήνουν την εργασία να γίνει ρουτίνα και την κάνουν με πολύ αυτόματο τρόπο ως ένα είδος αποφυγής. Επίσης, μην κάνετε εργασίες στο σπίτι ενώ εκτελείτε άλλες δραστηριότητες που αποσπούν την προσοχή σας. Χτίζετε ανεκτικότητα σε αυτό που φοβάστε, και για να συμβεί αυτό, πρέπει να είστε εκεί με το μυαλό και την σκέψη σας όταν το δουλεύτε.

 18. Όταν αντιμετωπίζετε μια προκλητική εργασία ή μια απροσδόκητη προκλητική κατάσταση, προσπαθήστε να το δείτε ως θετικό. Δείτε το ως άλλη μια ευκαιρία για να γίνετε καλύτεροι αντί να πείτε, «Ω, όχι. Γιατί πρέπει να το κάνω αυτό;» Αντίθετα, πείτε στον εαυτό σας: «Αυτό θα είναι καλό για μένα - άλλη μια ευκαιρία να εξασκηθώ και να γίνω πιο δυνατός».

 19. Προσπαθήστε να μην βιαστείτε να ολοκληρώσετε την εργασία σας για τη θεραπεία, ώστε να μην χρειάζεται να αισθάνεστε τόσο πολύ άγχος. Πάρτε το χρόνο σας και δείτε αν μπορείτε να το δείτε από την άποψη όλων των καλών που θα σας κάνει. Το να το ξεπεράσετε όσο το δυνατόν γρηγορότερα δεν είναι ο στόχος – αντίθετα ο στόχος είναι η αύξηση ενός μέτριου επιπέδου άγχους και η παραμονή σε αυτό.

 20. Εάν η εργασία σας δεν σας προκαλεί πραγματικά άγχος, ενημερώστε τον θεραπευτή σας σχετικά. Εάν η εργασία σας στο σπίτι δεν προκαλεί τουλάχιστον κάποιο άγχος, δεν πρόκειται να σας βοηθήσει τόσο πολύ. Από την άλλη πλευρά, προσπαθήστε να κάνετε όλες τις νέες εργασίες για τουλάχιστον μια εβδομάδα πριν αποφασίσετε ότι δεν σας προκαλούν άγχος. Ορισμένες εργασίες μπορεί να προκαλέσουν αντιδράσεις αργότερα και μπορεί να χρειαστεί να τις κάνετε μερικές φορές πριν εμφανιστεί το άγχος.

 21. Μερικές φορές είναι πιθανό η ΙΨΔ να προσπαθήσει να σας κάνει να αμφιβάλλετε για την εργασία σας. Μπορεί να σας κάνει να νιώθετε ότι δεν βρίσκεστε στη σωστή θεραπεία, ότι οι εργασίες σας δεν μπορούν να σας κάνουν καλύτερους ή ότι πραγματικά δεν καταλαβαίνετε τι κάνετε και δεν θα μπορείτε να το κάνετε να λειτουργήσει. Θυμηθείτε ότι η ΙΨΔ ήταν γνωστή ως η νόσος της αμφιβολίας και θα προσπαθήσει να αμφισβητήσει οτιδήποτε είναι σημαντικό για εσάς. Για να το αντιμετωπίσετε, ίσως χρειαστεί να συμφωνήσετε με αυτό λέγοντας: «Ναι, έτσι είναι. Πραγματικά δεν θα γίνω καλύτερος».

 22. Μην ξεχνάτε ποτέ ότι έχετε ΙΨΔ. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα μπορείτε πάντα να εμπιστεύεστε τις δικές σας αντιδράσεις ή τα πράγματα που σκέφτεστε και νιώθετε, ειδικά αν σας λένε πολύ αρνητικά και ακραία πράγματα. Εάν δεν είστε σίγουροι αν κάτι είναι πραγματικά σύμπτωμα, αντιμετωπίστε το ως σύμπτωμα. Καλύτερα να κάνετε λίγη περισσότερη έκθεση παρά να μην αρκεί.

 23. Να θυμάστε ότι στην ΙΨΔ, το πρόβλημα δεν είναι το άγχος — το πρόβλημα είναι οι καταναγκασμοί.

Εάν πιστεύετε ότι το άγχος είναι το πρόβλημα, θα κάνετε μόνο περισσότερους καταναγκασμούς για να το ξεφορτωθείτε (που θα δημιουργήσει μόνο περισσότερο άγχος). Εάν αναγνωρίσετε ότι οι καταναγκασμοί είναι το πρόβλημα, σταματήστε να τους κάνετε και παραμείνετε με την κατάσταση που σας φοβίζει, τότε το άγχος θα εξαφανιστεί τελικά καθώς αποκτάτε ανεκτικότητα.

 24. Πάντα να αφιερώνετε λίγο χρόνο για να επιβραβεύετε τον εαυτό σας  για τις δικές σας προσπάθειες και να αναγνωρίζετε τις επιτυχίες σας. Είναι ένας καλός τρόπος για να διατηρήσετε το κίνητρό σας. Κοιτάξτε πίσω σε προηγούμενες εργασίες που δεν είναι πλέον προκλητικές, αν πιστεύετε ότι δεν σημειώνετε πρόοδο.

 25. Γενικά, μην ξεχνάτε ποτέ ότι η ΙΨΔ είναι πολύ παράδοξη και σπάνια έχει πολύ νόημα. Τα πράγματα που νομίζατε ότι θα σας έκαναν καλύτερο, σας κάνουν μόνο χειρότερο, και αυτά που νομίζατε ότι θα σας έκαναν χειρότερο, είναι τα ίδια πράγματα που θα σας κάνουν καλύτερο.

Σαν επίλογο θα ήθελα να σας πω πως δεν πρέπει ποτέ να παραιτήστε και να φοβάστε. Το άγχος και τα συμπτώματα που μας προκαλεί δεν μπορεί να μας κάνουν κακό όσο δεν τα φοβόμαστε και τα αντιμετωπίζουμε. 

Πως να διαχειριστούμε σωστά το χρόνο μας πριν τις εξετάσεις!

 

Αρθρογραφεί ο Δρ. Γεώργιος Λυράκος Κλινικός Ψυχολόγος Υγείας -Ψυχοθεραπευτής

Πολλοί γονείς ζητούν τη συμβουλή μου ειδικά αυτές τις μέρες που πλησιάζουν οι πανελλήνιες εισαγωγικές εξετάσεις, για το πως να βοηθήσουν τα παιδιά τους να διαχειριστούν το υπέρμετρο άγχος τους. Αυτό που απαντώ αρχικά είναι να ελέγχουμε εμείς οι γονείς πρώτα το άγχος μας για τις εξετάσεις του παιδιού μας και στη συνέχεια να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να διαχειριστούν όσο καλύτερα μπορούν το χρόνο τους για μελέτη.

Για το λόγο αυτό σήμερα θα δούμε πως ένας μαθητής μπορεί να οργανώσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την μελέτη του στο τελικό αυτό στάδιο πριν τις εξετάσεις, γι αυτό και θα μιλήσω κατευθείαν στους μαθητές!!!

Τώρα λοιπόν που έμειναν λίγες μέρες πριν τις εξετάσεις για τις εισαγωγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, είναι η ώρα να ανασυντάξεις τις δυνάμεις σου και να βάλεις σε ένα τελικό ρυθμό την μελέτη και όσα πρέπει να κάνεις επανάληψη. Μη σε πιάνει άγχος και πανικός. Τα πάντα έχουν να κάνουν  με τη σωστή διαχείριση του χρόνου και των προτεραιοτήτων σου.  

Βάλε σε σειρά τις προτεραιότητες σου, σαν να ανεβαίνεις σε μία σκάλα τοποθετώντας τις πιο ασήμαντες προτεραιότητες στα χαμηλά σκαλοπάτια. Αν σου είναι πιο εύκολο βαθμολόγησε αυτά που έχεις να κάνεις με 1 για τα πιο ασήμαντα μέχρι 10 για τα πιο σημαντικά και βάλε όσα έχουν χαμηλότερη βαθμολογία στα κάτω σκαλοπάτια.  

Αφού έχεις οργανώσει τις προτεραιότητες σου και τη σημαντικότητα κάθε μίας από αυτές,  είναι η ώρα να δεις πως θα διαχειριστείς σωστά το χρόνο που έχεις μέχρι τις εξετάσεις.

Όμως και αυτό  θέλει τη σωστή οργάνωση. Χρησιμοποίησε το κύβο διαχείρισης του χρόνου για να δεις πως θα αξιοποιήσεις το χρόνο σου και που πρέπει να δώσεις προτεραιότητα. Κάνε πρώτα το σχήμα που ακολουθει και στη συνέχεια ανάλογα με το βαθμό που έδωσες σε κάθε προτεραιότητα σου, στη σκάλα προτεραιοτήτων, άρχισε να τοποθετείς μέσα στα τεράγωνα αυτά που έχεις να κάνεις ανάλογα με τό πόσο επείγον ή όχι είναι η κάθε δραστηριότητα και το πόσο σημαντική ή όχι. 

Φρόντισε να διαθέσεις το χρόνο σου για επανάληψη πρώτα σε όσα είναι επείγον και πιο σημαντικά, δηλαδή εκεί που υπάρχει ακόμη κάποιο κενό που πρέπει να καλυφθεί πριν τις εξετάσεις, και στη συνέχεια όρισε τον υπόλοιπο χρόνο σου για να μπορέσεις να ανακεφαλαιώσεις όλα τα υπόλοιπα. 

Η διαπραγμάτευση έχει να κάνει με όσα είσαι σίγουρος πως γνωρίζεις κάλα και άρα θα μπορούσες να διαπραγματευτείς αν το χρόνο που θα κατανάλωνες για την επανάληψη τους θα μπορούσες να τον διαθέσεις σε κάτι που νιώθεις πως υστερείς. 

Αυτά που μπορείς να αναβάλλεις για αργότερα είναι ίσως κάποια ξένη γλώσσα, ή ένα άθλημα, ή η ενασχόληση με το αγαπημένο σου παιχνίδι στο διαδίκτυο μέχρι την ολοκλήρωση τν εξετάσεων!!

Αφού έχεις βάλει σε τάξη το χρόνο σου τώρα είναι η ώρα να ορίσεις και το ημερήσιο πρόγραμμα σου. Χρησιμοποίησε ένα χρονοδιάγραμμα με πλάνο εβδομάδας και χώρισε το χρόνο σου σε δίωρα μελέτης.

Μετά από κάθε δίωρο μην ξεχνάς να σηκώνεσαι, να κάνεις λίγες διατάσεις, και να πίνεις υγρά ή ακόμη και να μιλήσεις με τους γονείς ή ένα φίλο ή φίλη σου.

Ναι, οι εξετάσεις είναι πάντα κάτι σημαντικό, όμως δεν είναι ούτε το τέλος του κόσμου, ούτε η μοναδική ευκαιρία ενός ανθρώπου για ένα καλό και επιτυχημένο μέλλον.

Εσύ θα κάνεις την προσπάθεια σου, και είτε επιτύχεις ή όχι σε μία συγκεκριμένη σχολή θα ξέρεις πως έχει καταφέρει να ολοκληρώσεις τον στόχο σου που θα είναι το να ανταποκριθείς με τον καλύτερο τρόπο σε μία περίοδο κρίσης, αυτή των εξετάσεων. 

Καλή επιτυχία!!!!!!!

Η διαχείριση της απώλειας ενός παιδιού από τους γονείς και οι παράγοντες που την επηρεάζουν

 

Αρθρογραφεί ο Δρ. Γεώργιος Λυράκος

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη απώλεια από αυτή του παιδιού σου. Είναι σαν να αντιβαίνει η ζωή τους ίδιους της τους κανόνες, αφού το φυσιολογικό είναι τα παιδιά να αποχαιρετούν τους γονείς τους και όχι το αντίθετο.

Σύμφωνα με την  Deborah Carr, πρόεδρο του τμήματος κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, «Ο θάνατος ενός παιδιού θεωρείται ο χειρότερος παράγοντας στρες που μπορεί να περάσει ένας άνθρωπος», ενώ  «Οι γονείς και ειδικά οι πατέρες, αισθάνονται συγκεκριμένα υπεύθυνοι για την ευημερία του παιδιού. Έτσι, όταν χάνουν ένα παιδί, δεν χάνουν απλώς ένα άτομο που αγάπησαν. Χάνουν επίσης τα χρόνια που μέσα τους είχαν υποσχεθεί πως θα φρόντιζαν το παιδί τους και λαχταρούσαν να εκπληρώσουν την υπόσχεση τους αυτή». (Carr, 2009)

Αν και οι γονείς που θρηνούν για την απώλεια ενός παιδιού βιώνουν, από πολλές απόψεις, κλασικές αντιδράσεις θλίψης - τη συνηθισμένη δηλαδή σειρά ψυχολογικών, βιολογικών και κοινωνικών επιπτώσεων - υπάρχουν πολλές μοναδικές προκλήσεις. Το τραύμα είναι συχνά πιο έντονο, οι αναμνήσεις και οι ελπίδες είναι πιο δύσκολο να αφεθούν. Ως εκ τούτου, η διαδικασία πένθους είναι μεγαλύτερη και η πιθανότητα επαναλαμβανόμενου ή σχεδόν σταθερού τραύματος είναι πολύ μεγαλύτερη.

«Ο θάνατος ενός παιδιού φέρνει μαζί του μια σειρά από διαφορετικές και συνεχείς προκλήσεις για το άτομο και την οικογένεια. Καθημερινές ερωτήσεις όπως «Πόσα παιδιά έχετε;» μπορεί να προκαλέσουν έντονη αγωνία», σύμφωνα με τη Fiona MacCullum, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Queensland. Έτσι μερικοί άνθρωποι βρίσκουν τρόπους να ζουν με την απώλεια του παιδιού τους, ενώ άλλοι αγωνίζονται να βρουν νόημα στη ζωή. (Maccallum, 2021)

Ποιες είναι όμως οι βιολογικές επιπτώσεις; Πώς ο θάνατος ενός παιδιού αλλάζει το σώμα ενός γονέα;

Το 2017, ο Frank Infurna και οι συνεργάτες του, εξέτασαν τη γενική υγεία και τη σωματική λειτουργικότητα 461 γονέων που είχαν χάσει παιδιά κατά τη διάρκεια 13 ετών. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας τους, παρατήρησαν κάποια έκπτωση, ακολουθούμενη από μια γενική ανάκαμψη ή αποκατάσταση, με την πάροδο του χρόνου. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η σωματική λειτουργικότητα επικεντρώθηκε στην ικανότητα κάποιου να ολοκληρώσει διάφορες καθημερινές εργασίες και δεν παρατήρησαν μεγάλη αλλαγή σε αυτό.  Αλλά όταν εξέτασαν τις συνεντεύξεις των πενθούντων γονέων - είτε ένιωθαν ότι αρρώσταιναν συχνά, είτε περίμεναν ότι η υγεία τους θα βελτιωνόταν ή θα χειροτέρευε - βρήκαν φτωχότερες αντιλήψεις  των ανθρώπων αυτών σχετικά με την υγεία. (Infurna and Lythar, 2017)

Όπως συμβαίνει με όλες τις σημαντικές αντιδράσεις πένθους, το τραύμα της απώλειας ενός παιδιού μπορεί να προκαλέσει σωματικά συμπτώματα, όπως πόνους στο στομάχι, μυϊκές κράμπες, πονοκεφάλους και ακόμη και σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Προηγούμενες μελέτες έχουν βρει πιο αδύναμες συσχετίσεις μεταξύ της ανεπίλυτης θλίψης και των διαταραχών του ανοσοποιητικού, του καρκίνου και μακροπρόθεσμων γενετικών αλλαγών σε κυτταρικό επίπεδο. (Lannen et al., 2008)

 Ένα εκπληκτικό αντίκτυπο, που παρατηρείται συχνά μεταξύ των γονέων που θρηνούν για την απώλεια ενός παιδιού, είναι γνωστό ως το σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς - μια κατάσταση που παρουσιάζεται παράξενα σαν καρδιακή προσβολή όπως περιγράφεται στα εγχειρίδια. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν «αίσθημα βάρους στο θώρακα, πόνο, ανάσπαση του τμήματος ST στο ηλεκτροκαρδιογράφημα και αυξημένους δείκτες καρδιακών ενζύμων στα εργαστηριακά αποτελέσματα», που έχει περιγραφεί από το 1990 με τον όρο  Takotsubo cardiomyopathy (TCM). Στην συγκεκριμένη κατάσταση,  ως αντίδραση στο συναισθηματικό ή σωματικό στρες, η φυσική αντίδραση του σώματος είναι να απελευθερώσει κατεχολαμίνες, γνωστές και ως ορμόνες του στρες, που αναισθητοποιούν προσωρινά τον καρδιακό μυ». (Fuller, 2018)

Το χρόνιο στρες μπορεί ακόμη και να επηρεάσει τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου, καθώς η μακροχρόνια έκθεση στην ορμόνη του στρες κορτιζόλη, έχει συνδεθεί με τον θάνατο των εγκεφαλικών κυττάρων. (Conrad, 2008) Και σε μια βίαιη ανατροπή της νευροβιολογίας του εγκεφάλου όπως στο θάνατο του παιδιού μας, οι περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για την επεξεργασία της θλίψης, όπως ο οπίσθιος περιφερικός φλοιός, ο μετωπιαίος φλοιός και η παρεγκεφαλίδα, εμπλέκονται επίσης στη ρύθμιση της όρεξης και του ύπνου (Gundel et al., 2003). Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί οι πενθούντες γονείς αναπτύσσουν διαταραχές διατροφής και ύπνου μετά την απώλεια.

Υπάρχουν δε πολλές μελέτες που έχουν εξετάσει τις συνεχιζόμενες επιπτώσεις στην υγεία, των υψηλών επιπέδων χρόνιου στρες (Robies et al, 2005; Schulz, 2008), Και όταν κοιτάξουμε λίστες με αγχωτικά γεγονότα της ζωής, η απώλεια του απιδιού μας είναι στην κορυφή.

 Ψυχολογικές επιπτώσεις: Πώς το τραύμα της απώλειας ενός παιδιού βλάπτει την ψυχή

Οι επιπτώσεις αυτής της τραγωδίας δεν είναι αποκλειστικά βιολογικές. Είναι ενδιαφέρον, ωστόσο, ότι ελάχιστες μελέτες έχουν εμβαθύνει στον εφιάλτη του θανάτου ενός παιδιού. Το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας σχετικά με την ψυχολογική απόκριση στον θάνατο, επικεντρώνεται στην απώλεια ενός συζύγου ή ενός γονέα. Πιθανώς, αυτό οφείλεται εν μέρει στη δυσκολία εύρεσης θεμάτων για μελέτη και επίσης στην πιθανή δυσκολία στρατολόγησης συμμετεχόντων σε οτιδήποτε διαχρονικό. Όπως γίνεται κατανοητό, ενώ έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στην επιστημονική μας κατανόηση της θλίψης, έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας.

Αυτό δεν σημαίνει ότι είμαστε χωρίς βιβλιογραφία. Μια μελέτη του 2015 σε 2.512 πενθούντες ενήλικες (πολλοί από τους οποίους θρηνούσαν την απώλεια ενός παιδιού), βρήκε ελάχιστα ή καθόλου στοιχεία κατάθλιψης στο 68% των ερωτηθέντων λίγο μετά την τραγωδία. Περίπου το 11 τοις εκατό υπέφερε αρχικά από κατάθλιψη αλλά βελτιώθηκε. περίπου το 7 τοις εκατό είχε συμπτώματα κατάθλιψης πριν την απώλεια, τα οποία συνεχίστηκαν αμείωτα. Για το 13% των πενθούντων, η χρόνια θλίψη και η κλινική κατάθλιψη εμφανίστηκαν μόνο αφού οι ζωές τους ανατράπηκαν. Εάν αυτοί οι αριθμοί φαίνονται χαμηλοί, αξίζει να θυμάστε ότι είναι απολύτως δυνατό να είστε βαθιά λυπημένοι χωρίς να είστε σε κατάθλιψη. (Maccallum et al, 2015)

Δυστυχώς, η έρευνα δείχνει ότι η ψυχολογική βλάβη που προκλήθηκε από τον θάνατο ενός παιδιού συχνά δεν επουλώνεται με την πάροδο του χρόνου. Μια μελέτη του 2008 διαπίστωσε ότι ακόμη και 18 χρόνια μετά την απώλεια ενός παιδιού, οι πενθούντες γονείς ανέφεραν «περισσότερα συμπτώματα κατάθλιψης, φτωχότερη ευημερία και περισσότερα προβλήματα υγείας και ήταν πιο πιθανό να έχουν βιώσει ένα καταθλιπτικό επεισόδιο και διαταραχή του γάμου. Ενώ ορισμένοι γονείς βελτιώθηκαν, η ανάκαμψη από τη θλίψη… δεν είχε σχέση με το χρονικό διάστημα από τον θάνατο».(Rogers et al. 2008)

Ειδικά τον πρώτο χρόνο μετά την απώλεια ενός μικρότερου παιδιού, ένας γονέας διατρέχει αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας και όλες τις διαταραχές, από σοβαρή κατάθλιψη μέχρι περιπεπλεγμένο πένθος.  Το περιπεπλεγμένο πένθος διαφέρει από το αναμενόμενο, φυσιολογικό πένθος, στο ότι «υπάρχουν πιο έντονα συμπτώματα, που εναλλάσσονται με φαινομενικά καθόλου συμπτώματα - ένα μούδιασμα - που δυνητικά βλάπτει την ικανότητά των ανθρώπων αυτών να λειτουργούν.

Ένας γονέας που θρηνεί χωρίς σοβαρές επιπλοκές, όπως αυτοκτονικές σκέψεις ή συμπεριφορές αυτοτραυματισμού, θα ήταν το καλύτερο σενάριο, ενώ τα χειρότερο σενάριο θα ήταν να βιώσει τάσεις αυτοκτονίας, ψύχωση ή να αναπτύξει μια διαταραχή ψυχικής υγείας ή μια διατροφική διαταραχή».

Προβλεπτικοί παράγοντες: Πώς η ηλικία του παιδιού και άλλοι παράγοντες επηρεάζουν τους γονείς που πενθούν

Αρκετές μελέτες έχουν προσπαθήσει να εντοπίσουν βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν το πόσο καλά προσαρμόζονται οι γονείς μετά την απώλεια ενός παιδιού. Μια μελέτη του 2005 διαπίστωσε ότι η ηλικία του παιδιού, η αιτία θανάτου και ο αριθμός των εναπομεινάντων παιδιών συνδέονται στενά με τα επίπεδα θλίψης που επιδεικνύουν οι γονείς, ενώ η κατάθλιψη συνδέεται με το φύλο, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις και το αν οι πενθούντες ζήτησαν επαγγελματική βοήθεια (Wijngaards et al, 2005). Μεταγενέστερες μελέτες έχουν αποκαλύψει άλλους παράγοντες πρόβλεψης χαμηλότερων απαντήσεων θλίψης, όπως η ισχυρή αίσθηση σκοπού στη ζωή και το αν είχαν την ευκαιρία οι γονείς να πουν αντίο (Floyd et al, 2013).

 Εξαρτάται λοιπόν από την ψυχολογική σύνθεση του γονέα, αν έχει ιστορικό ψυχικής ασθένειας, ποιες δεξιότητες αντιμετώπισης και ποια κοινωνική υποστήριξη έχουν.  Εξωτερικοί παράγοντες μπορούν επίσης να παίξουν ρόλο. Η αυτοκτονία είναι συχνά πιο δύσκολη, αλλά μια τελική ασθένεια μπορεί να παρουσιάσει επαναλαμβανόμενα τραύματα για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Το  φύλο μπορεί να είναι μέρος του παζλ, καθώς ιστορικά οι μητέρες ήταν οι κύριοι φροντιστές και πιο πιθανό να έχουν την ταυτότητά τους τυλιγμένη στο να είναι μητέρες. Αυτό  μπορεί να οδηγήσει σε ισχυρότερες αντιδράσεις μεταξύ των γυναικών που χάνουν τα παιδιά τους, κάτι που όμως τείνει να αλλάξει καθώς αλλάζει και ο ρόλος των ανδρών απέναντι στη φροντίδα των παιδιών τους με τα χρόνια.

Όμως ένας από τους σημαντικότερους προγνωστικούς παράγοντες του τραύματος είναι η ηλικία του παιδιού. Οι αποβολές και οι θνησιγενείς τοκετοί είναι καταστροφικές και επιδεινώνονται από το γεγονός ότι η απώλεια συχνά μειώνεται από την αντίληψη του κοινού ότι ένα έμβρυο δεν είναι ένα πλήρως σχηματισμένο παιδί. Παρόλα αυτά στην πορεία της καριέρας μου, αρκετές είναι οι γυναίκες που πενθούν ακόμη και μετά από μια αποβολή μετά τον πρώτο τρίμηνο της κύησης ή και πριν από αυτό αλλά σύντομα μπορούν να ανακάμψουν και να συνεχίσουν με την επόμενη προσπάθεια για τεκνοποίηση.

Μόλις γεννηθεί ένα παιδί, όμως, το σενάριο ανατρέπεται. Οι ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας που ζουν περισσότερο από τα παιδιά τους γενικά έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να  τα βγάλουν πέρα σε σχέση με τους γονείς που χάνουν πολύ μικρά παιδιά. Ας μην ξεχνάμε αυτό που έγραψα παραπάνω, ότι η ηλικία του παιδιού είναι πολύ σημαντική γιατί μιλάει για προσδοκία. Όταν ένα μικρό παιδί πεθαίνει, αυτή η προσδοκία πεθαίνει μαζί τους: «η αποφοίτηση, τα εγγόνια, οι γάμοι — χάνονται και αυτά όλα μαζί με το παιδί.

Ωστόσο, ακόμη και οι ηλικιωμένοι μπορεί να υποφέρουν έντονα μετά το θάνατο ενός ενήλικου παιδιού. «Μπορείς να συναντήσεις κάποιον που είναι 75 ετών που χάνει ένα παιδί 50 ετών και είναι ακόμα καταστροφικό. Υπάρχει αυτή η πίστη στη φυσική τάξη. Ένας γονιός πρέπει να πεθάνει πρώτα. Έτσι, παρόλο που η ηλικία έχει σημασία, οι μεγαλύτεροι γονείς εξακολουθούν να είναι αρκετά άδειοι. Απλώς χάνουν λιγότερο από αυτή τη μακροπρόθεσμη προσδοκία.

Κοινωνικές επιπτώσεις: Πώς η απώλεια ενός παιδιού ενισχύει (ή καταστρέφει) τις οικογένειες

Οι μεγάλοι στρεσογόνοι παράγοντες της ζωής επηρεάζουν φυσικά τους γάμους. Αλλά το διαζύγιο μετά τον θάνατο ενός παιδιού δεν είναι αναπόφευκτο. Είναι πολύ σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι ο θάνατος ενός παιδιού δεν πρόκειται να καταστρέψει έναν γάμο. θα συμφωνήσω ότι γενικά κάνει έναν ήδη διαταραγμένο γάμο χειρότερο και έναν ισχυρό γάμο καλύτερο. Όταν αντιμετωπίζουμε μια ασθένεια ή εθισμό, οι σύζυγοι που διαφωνούν για την καλύτερη πορεία της θεραπείας, διατρέχουν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο. Φανταστείτε λοιπόν αν ο ένας σύζυγος κατηγορεί τον άλλον ή αισθάνεται ότι ο άλλος έκανε κάτι για να επισπεύσει τον θάνατο, αυτό είναι σχεδόν κάτι που δεν μπορεί κανένας να ανακάμψει και να ξεπεράσει (Coleman, 20200.

Υπάρχουν επίσης παράγοντες, πέρα ​​από τον έλεγχο του ζευγαριού, που μπορεί να χαλάσουν ή να σώσουν τον γάμο. «Η θλίψη, το τραύμα και η κατάθλιψη επηρεάζουν την ικανότητα κάποιου να συμμετέχει σε όλες τις ουσιαστικές σχέσεις. Αλλά έχω δει και ζευγάρια στα οποία  συμβαίνει το αντίθετο. Έρχονται  πιο κοντά, στηρίζουν ο ένας τον άλλον. Γιατί σε μία τέτοια περίπτωση ο σύντροφος είναι το μόνο άτομο που μπορεί πραγματικά να καταλάβει πώς νιώθεις.

Οι μητέρες και οι πατέρες που χάνουν συχνά ένα παιδί πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουν τα επιζώντα αδέρφια. Το να ανακαλύψεις πώς να γίνεις γονέας μετά την απώλεια ενός παιδιού είναι μια μοναδική πρόκληση. Και εδώ, οι ειδικοί συμφωνούν ότι τα αποτελέσματα τόσο για τα επιζώντα παιδιά όσο και για τους γονείς εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την κατάσταση της σχέσης πριν από το τραύμα. Ο θάνατος μπορεί να ενώσει μια οικογένεια ή να τη διαλύσει.

Βιβλιογραφίες 

Carr, Deborah (Ed.). (2009). Encyclopedia of the Life Course and Human Development (with associate editors Robert Crosnoe, M. E. Hughes, and Amy Pienta). Farmington Hills MI: Gale/CENGAGE Learning.

Coleman, p.A. (2020) The 6 Scientifically Proven Traits that Make a Strong Marriage These culturally universal traits form a rock-solid foundation. In: https://www.fatherly.com/love-money/strong-marriage-traits-scientifically-proven/ (retrieved 04/04/2022)

Conrad, C. D. (2008). Chronic stress-induced hippocampal vulnerability: the glucocorticoid vulnerability hypothesis. Reviews in the Neurosciences, 19(6), 395-412.

Floyd, F. J., Mailick Seltzer, M., Greenberg, J. S., & Song, J. (2013). Parental bereavement during mid-to-later life: pre-to postbereavement functioning and intrapersonal resources for coping. Psychology and aging, 28(2), 402.

Fuller, K. (2018). Checking into Heartbreak Motel: Broken Heart Syndrome. In https://www.psychologytoday.com/us/blog/happiness-is-state-mind/201802/checking-heartbreak-motel-broken-heart-syndrome (retrieved 04/04/2022)

Gündel, H., O’Connor, M. F., Littrell, L., Fort, C., & Lane, R. D. (2003). Functional neuroanatomy of grief: an FMRI study. American Journal of Psychiatry, 160(11), 1946-1953.

Infurna, F. J., & Luthar, S. S. (2017). Parents’ adjustment following the death of their child: Resilience is multidimensional and differs across outcomes examined. Journal of Research in Personality, 68, 38-53.

Lannen, P. K., Wolfe, J., Prigerson, H. G., Onelov, E., & Kreicbergs, U. C. (2008). Unresolved grief in a national sample of bereaved parents: impaired mental and physical health 4 to 9 years later. Journal of Clinical Oncology, 26(36), 5870.

Maccallum, Fiona (2021). Normal and pathological mourning: attachment processes in the development of prolonged grief. Attachment: the fundamental questions. Edited by Ross A. Thompson, Jeffry A. Simpson, and Lisa J. Berlin. New York, NY USA: The Guilford Press.289-295.

Maccallum, F., Galatzer-Levy, I. R., & Bonanno, G. A. (2015). Trajectories of depression following spousal and child bereavement: A comparison of the heterogeneity in outcomes. Journal of psychiatric research, 69, 72-79.

Robles, T. F., Glaser, R., & Kiecolt-Glaser, J. K. (2005). Out of balance: A new look at chronic stress, depression, and immunity. Current Directions in Psychological Science, 14(2), 111-115.

Rogers, C. H., Floyd, F. J., Seltzer, M. M., Greenberg, J., & Hong, J. (2008). Long-term effects of the death of a child on parents' adjustment in midlife. Journal of family psychology, 22(2), 203.

               Schulz, R., & Sherwood, P. R. (2008). Physical and mental health effects of family caregiving. Journal of Social Work Education, 44(sup3), 105-113.

Wijngaards-de Meij, L., Stroebe, M., Schut, H., Stroebe, W., van den Bout, J., van der Heijden, P., & Dijkstra, I. (2005). Couples at risk following the death of their child: predictors of grief versus depression. Journal of consulting and clinical psychology, 73(4), 617.

 

 

Πως μπορούμε να μεγαλώσουμε παιδιά που θα γίνουν υγιείς ενήλικές

Αρθρογραφεί ο Δρ. Γεώργιος Λυράκος 
Κλινικός Ψυχολόγος Υγείας, CBT Ψυχοθεραπευτής 
Διδάκτορ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

Η ανατροφή των παιδιών σε ένα σύγχρονο περιβάλλον μπορεί να γίνει σε αρκετές περιπτώσεις όπως συχνά μου περιγράφουν γονείς πολύ  αγχωτική και δύσκολη στην καλύτερη των περιπτώσεων.

Αλλά πραγματικά πιστεύω ότι πρέπει να θεωρηθεί ως τιμή και ευχαρίστηση από όλους τους ενήλικες που μπορούν να επηρεάσουν τα παιδιά με οποιονδήποτε τρόπο, είτε κάποιος είναι γονιός είτε θείος, ή απλώς ένας πολύ καλός φίλος της οικογένειας, το γεγονός ότι  η δική σας ενέργεια και το πώς προβάλλετε τον εαυτό σας στα παιδιά, θα έχουν μόνιμο αντίκτυπο σε αυτά μέσα στο μεγάλωμα τους.

Ας μην ξεχνάμε, ότι η προσωπικότητα του ανθρώπου χτίζεται τα πρώτα έξι χρόνια της ζωής του, και αυτό που λέμε modeling, η μίμηση δηλαδή της συμπεριφοράς των σημαντικών ενηλίκων στη ζωή μας είναι αυτό που καθορίζει πολλές φορές την ενήλικη συμπεριφορά μας.

Δεν λέω με κανένα τρόπο ότι όλοι οι ενήλικες πρέπει να ακολουθήσουν έναν καθορισμένο κατάλογο με πράγματα που πρέπει ή δεν πρέπει να κάνει κάποιος, για να έχουν θετική επίδραση στα παιδιά, αλλά είμαι βέβαιος ότι πολλά από τα σημεία αυτής της λίστας θα αντηχούν μαζί σας και ελπίζω ότι θα λειτουργήσει απλώς ως μια καλοπροαίρετη υπενθύμιση ότι τα παιδιά μας είναι το μέλλον μας και το μέλλον του πλανήτη είναι επίσης στα χέρια τους.

Έτσι, ο τρόπος με τον οποίο τους συμπεριφερόμαστε  και τα φροντίζουμε, θα αντανακλώνται με την πάροδο του χρόνου πίσω σε εμάς και στην κοινωνία μας.

Να λοιπόν όσα έμαθα μέσα σε 21 χρόνια πατρότητας

1 Ζητήστε συγνώμη από τα παιδιά σας όταν κάνετε λάθος γιατί έτσι τα βοηθάτε να μάθουν να ζητούν και κείνα συγνώμη.

2 Μην υποθέτετε ότι είστε πιο έξυπνοι από ένα παιδί απλά επειδή είστε μεγαλύτεροι. Τα παιδιά μας μπορούν πολλές φορές να μας καταπλήξουν.

3 Πείτε ευχαριστώ στα παιδιά σας όταν κάνουν κάτι για σας ή για άλλους. Έτσι θα νιώσουν την επιβράβευση για όσα μπορούν να κάνουν μόνα τους και αυτό είναι το καλύτερο φάρμακο για μία υγιή αυτοεκτίμηση.

4 Να παραδέχεστε ότι έχετε κάνει ένα λάθος και να το παραδέχεστε μπροστά τους χωρίς φόβο γιατί έτσι θα μπορούν σε κάθε λάθος τους να σας εμπιστευτούν και να ζητήσουν τη βοήθεια σας.

5 Ακούστε τα παιδιά. Ποτέ μην τα παραμελείτε, τα παιδιά έχουν ανάγκη να νιώσουν ασφάλεια και αυτό γίνεται μόνο όταν  ξέρουν πως είστε εκεί για να τα ακούσετε.

6 Βεβαιωθείτε ότι θα βάλετε όρια του τι  αποτελεί αποδεκτή συμπεριφορά. Τα όρια βοηθούν τα παιδιά να νιώσουν ασφάλεια αφού γνωρίζουν τι μπορούν και τι όχι να κάνουν.

7 Γίνετε εσείς το παράδειγμα. Γιατί αν άλλα τους λέμε και άλλα κάνουμε οι ίδιοι τους δείχνουμε πως δεν πιστεύουμε όσα λέμε.  

8 Διδάξτε και φερθείτε οι ίδιοι με συμπόνια, καλοσύνη και αγάπη.

9 Εξηγήστε στα παιδιά ότι οι ενέργειες έχουν συνέπειες καλές ή κακές.

10 Απολαύστε τις στιγμές που κάνουν πράγματα και τις στιγμές που τα φροντίζετε.  Απολαύστε με μεγάλη χαρά το προνόμιο και την ευθύνη ότι είστε σε θέση να τα καθοδηγήσετε και να τα διαμορφώσετε σε υπεύθυνους και ψυχικά υγιείς  ενήλικες.

Να κλείσω το κείμενο αυτό που είναι αφιερωμένο στα τρία μου παιδιά, που πιά ανοίγουν τα φτερά τους στον έξω κόσμο, γράφοντας πως ο κατάλογος αυτός δεν είναι ένας τυφλοσούρτης που πρέπει κάποιος να ακολουθήσει κατά γράμμα αλλιώς δεν θα αναθρέψει σωστά το παιδί του αλλά οι συμβουλές ενός ειδικού που σαν πατέρας έκανε και λάθη και σωστά και στην πορεία μέσα από το μαγικό ταξίδι της πατρότητας έμαθε από την επιστήμη και από τα λάθη του πως να προσπαθεί για το καλύτερο δυνατό των παιδιών του!!!

Η Μακιαβελική προσωπικότητα και πως να τη διακρίνετε

Αρθρογραφεί ο Δρ Λυράκος Γεώργιος

Κλινικός Ψυχολόγος Υγείας - Ψυχοθεραπευτής

Τι κοινό έχουν το Παιχνίδι των Θρόνων, το Σπίτι των Καρτών και ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ; Μπορούν και στα τρία να δώσουμε τα εύσημα ότι μας έφεραν σε επαφή με μερικούς πραγματικά υπέροχους Μακιαβελικούς χαρακτήρες.

Αυτοί οι σκεπτόμενοι, πεινασμένοι για με δύναμη, εγωκεντρικοί τύποι χρησιμοποιούνται συχνά από τους συγγραφείς για να τραβήξουν τα νήματα σε ιστορίες με δυνατή πλοκή μέσα από μηχανορραφίες που σχεδιάζουν, τοποθετώντας τους  είτε σε προεξέχοντες ρόλους είτε πίσω από τις σκηνές. 

Η υπολογιστική συμπεριφορά τους μπορεί να κάνει μεγάλα νούμερα τηλεθέασης, αλλά πιθανότατα θα θέλατε να τους αποφύγετε στην πραγματική ζωή όπου είναι δυνατόν.

Σήμερα λοιπόν θα μιλήσουμε για ένα νέο είδος προσωπικότητας που λίγοι από σας έχετε ακούσει. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν ακούσει για τους ψυχοπαθείς και τους ναρκισσιστές, αλλά τι γνωρίζετε με τη μακιαβελική διαταραχή της προσωπικότητας;

Ο Μακιαβελισμός είναι μια διαταραχή της προσωπικότητας που, σε αντίθεση με την ψυχοπάθεια και τον ναρκισσισμό, είναι ελάχιστα γνωστή. Τα άτομα με «μακιαβελικά» χαρακτηριστικά γνωρίσματα είναι άτομα χωρίς αισθήματα που συχνά εξαπατούν και χειραγωγούν τους άλλους.

Τα άτομα με χαρακτηριστικά Μακιαβελισμού τείνουν να συμφωνούν με δηλώσεις του τύπου:

"Είναι δύσκολο να πάμε μπροστά χωρίς να κάνουμε εκπτώσεις εδώ και εκεί."

"Ποτέ μην πείτε σε κανέναν τον πραγματικό λόγο που κάνατε κάτι εκτός αν σας είναι χρήσιμο να το κάνετε αυτό".

"Είναι πιο ασφαλές να υποθέσουμε ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν μια κακή πλευρά και θα βγει όταν τους δοθεί μια ευκαιρία."

"Είναι λογικό να κολακεύεις σημαντικούς ανθρώπους."

Όπως μπορούμε λοιπόν να καταλάβουμε, τα άτομα με μακιαβελικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας - που έχουν πάρει την ονομασία τους από έναν Ιταλό διπλωμάτη του 15ου αιώνα - είναι πολύ καλοί στο να πείθουν τους άλλους να κάνουν αυτό που θέλουν χρησιμοποιώντας ψέματα και κολακεία, όπως απαιτείται ανά περίσταση.

Το σύνθημά τους, εάν είχαν ένα, θα ήταν: "Οι στόχοι δικαιολογούν τα μέσα".

Με άλλα λόγια, κάντε ό, τι χρειάζεται για να πάρετε αυτό που θέλετε.

Καταλαβαίνουν τι κινητοποιεί τους άλλους ανθρώπους και εμφανίζουν ψυχρό εγωισμό για να τους το πάρουν.

Παρ' όλα αυτά, είναι τόσο καλοί στο χειρισμό που συχνά αρέσουν στους άλλους ανθρώπους καθώς δεν συνειδητοποιούν τις κακές προθέσεις τους.

Η Μακιαβελική προσωπικότητα είναι μια από τις τρεις αποκαλούμενες «σκοτεινές τριάδες» της προσωπικότητας που ανήκουν στους κακόβουλους τύπους προσωπικότητας μαζί με την ψυχοπαθητικότητα και το ναρκισσισμό.

Οι Δρ Daniel N. Jones και Delroy L. Paulhus, ειδικοί στις σκοτεινές προσωπικότητες, εξηγούν πως ονομάστηκαν έτσι, επειδή τα άτομα με αυτά τα χαρακτηριστικά μοιράζονται μια τάση να είναι κακά, εγωιστικά και κακόβουλα στις διαπροσωπικές σχέσεις τους. Και ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν τους ψυχοπαθείς και τους ναρκισσιστές, λίγοι έχουν ακούσει για τους Μακιαβελικούς - ίσως γιατί έτσι προτιμούν οι ίδιοι!

Η προσωπικότητα του Μακιαβελικού ανθρώπου τείνει να είναι δυσάρεστη και ανυπόφορη, κάτι που τους οδηγεί στο ψέμα, στην εξαπάτηση και στην προδοσία, όταν τους βολεύει.

Σε αντίθεση όμως με τον ψυχοπαθή, ο μακιαβελικός παρακολουθεί στενά τη φήμη του η οποία δεν θέλει να θίγεται από κανέναν.

Ο τύπος της Μακιαβελικής προσωπικότητας πήρε το όνομα του από έναν πολιτικό του 15ου αιώνα, το Niccolò Machiavelli, ο οποίος στις στις αρχές του 16ου αιώνα, ενήργησε ως επικεφαλής πολιτικός σύμβουλος της οικογένειας των Medici που διοικούσαν τη Φλωρεντία της Ιταλίας. Οι λεπτομέρειες των συμβουλών του είναι γνωστές γιατί ο Μακιαβέλι τις κατέγραψε στο βιβλίο του «Ο πρίγκιπας» το 1513. Η ουσία της συμβουλής του για τη διατήρηση του πολιτικού ελέγχου καταγράφεται στη φράση «ο σκοπός δικαιολογεί τα μέσα». Σύμφωνα με τον Machiavelli, ένας κυβερνήτης με σαφή ατζέντα πρέπει να είναι ανοικτός σε όλες τις αποτελεσματικές τακτικές, συμπεριλαμβανομένων των «διαδραστικών διαπροσωπικών στρατηγικών όπως η κολακεία και τα ψέματα»

Ένας τύπος προσωπικότητας λοιπόν που ζει ανάμεσα μας, που μας κάνει να μας αρέσει, αλλά που πάντα είναι στις επάλξεις μόνο για το δικό του συμφέρον με όποιο τρόπο μπορεί αρκεί να πετύχει το σκοπό του....

Βιβλιογραφία

Jones & Paulhus (2009). Machiavellianism. Handbook of individual differences in social behavior.

Christie, R. & Geis, F. (1970) "Studies in Machiavellianism". NY: Academic Press.

Η αληθινή φιλία στην εποχή του τρέχω όλη μέρα και πως να τη διατηρήσεις

Αρθρογραφεί Ο Δρ. Γεώργιος Λυράκος

Ψυχολόγος Υγείας- CBT Ψυχοθεραπευτής

Τι είναι άραγε αυτό που κάνει μια τέλεια φιλία; Πώς βρίσκουμε και πως διατηρούμε φίλους που ενθαρρύνουν και ενισχύουν το ποιοι είμαστε; Πώς διατηρούμε φιλίες με τις απαιτήσεις της δουλειάς μας, της οικογένειας και άλλων ευθυνών μας;

Κάντε τον κόπο και σκεφτείτε για λίγο, τις πιο σημαντικές φιλίες στη ζωή σας. Σκεφτείτε το άτομο που μπορείτε να καλέσετε οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας όταν χρειάζεστε κάποια συμβουλή, όταν είστε στα κάτω σας ή απλά όταν θέλετε να γελάσετε. Παρόλο που το Facebook, το Instagram και το Twitter μας επιτρέπουν να ενημερωνόμαστε συνεχώς για  τις τελευταίες αναρτήσεις των φίλων μας, πρέπει να θυμόμαστε  να αποσυνδεθούμε από τους λογαριασμούς μας και να σηκώσουμε το ακουστικό και να καλέσουμε ο ένας τον άλλο.

Ναι το ξέρω πως τρέχουμε, πως έχουμε πολλά στο κεφάλι μας, δουλειά, υποχρεώσεις, οικογένεια, δάνεια, χρέη, και… και… και……Όμως πρέπει να καταβάλουμε μεγαλύτερη προσπάθεια μέσα στις πολυάσχολες ζωές μας για να βρούμε τρόπους να συνδεθούμε πρόσωπο με πρόσωπο με τους φίλους μας. Αν και οι απαιτήσεις της ζωής θα συνεχίσουν να έχουν τη συνεχή προσοχή μας, οι φίλοι, είναι αυτοί που μας παρέχουν τόσο πνευματική όσο και ψυχική ανανέωση. Είναι αυτοί είναι που μας δίνουν ελπίδα στις πιο δύσκολες καταστάσεις της ζωής, μας βοηθούν να αποφορτιστούμε από το υπερβολικό στρες της καθημερινότητας και παρέχουν επιβεβαίωση ότι είμαστε στη σωστή πορεία της ζωής μας. Όταν εσείς και οι φίλοι σας επενδύετε σε μια συνειδητή σχέση, το αίσθημα ότι «εδώ υπάρχει νόημα» είναι αυτό που ακολουθεί τη σχέση αυτή.

Ποια είναι λοιπόν αυτά τα χαρακτηριστικά που μπορούν να κάνουν μια φιλία συνειδητή επιλογή ζωής;

1. Αρχικά χρειαζόμαστε  φίλους με ενσυναίσθηση. Το να έχει κάποιος  ενσυναίσθηση σημαίνει ότι έχεις τη δυνατότητα να προσπαθείς ενεργά να βγεις από τα παπούτσια σου και να βάλεις τον εαυτό σου στη θέση κάποιου άλλου. Πολύ συχνά ακούμε να μας μιλά ένας φίλος, για τα πράγματα που τον βασανίζουν και τον αγώνα του να τα βγάλει πέρα και το κάνουμε αμέσως δικό μας, προσθέτοντας τις δικές μας εμπειρίες. Μερικές φορές, το μεγαλύτερο πράγμα που μπορούν να κάνουν οι φίλοι είναι να ακούνε ενεργά ο ένας τον άλλον. Ναι μπορεί να έχεις και συ εξίσου σοβαρά προβλήματα αλλά τώρα είναι η ώρα να ακούσεις τον άλλο χωρίς να κάνεις τα δικά σου πιο μεγάλα από τα δικά του. Δεν είναι διαγωνισμός η φιλία….

2. Το επόμενο που πρέπει να έχουν οι φίλοι, είναι να είναι ανιδιοτελείς. Οι φίλοι μας που είναι πιο ευτυχισμένοι και θετικοί είναι αυτοί που είναι προσγειωμένοι, που νοιάζονται και που δεν σκέφτονται πάντα μόνο τον εαυτό τους. Είναι σε θέση να κατανοήσουν τη δική τους εμπειρία ζωής, αλλά δεν καταναλώνονται από τα δικά τους προβλήματα. Αντ 'αυτού, αναλαμβάνουν δράση για να βοηθήσουν στην επίλυση των προβλημάτων των άλλων.

3. Και έχουμε ανάγκη φίλους που να είναι αξιόπιστοι. Το να είσαι αξιόπιστος είναι ένα χαρακτηριστικό που είναι απαραίτητο για να καταλάβεις ότι οι βαθύτερες σχέσεις είναι αυτές στις οποίες μπορούμε να εμπιστευθούμε ο ένας στον άλλο. Οι αξιόπιστοι φίλοι σας υπενθυμίζουν ότι δεν είστε μόνοι και σας βοηθούν να γίνετε και σεις καλύτεροι.

4. Και βοηθά οι φίλοι να έχουν κοινά ενδιαφέροντα. Είτε πρόκειται για χόμπι, αθλητισμό, στόχους, εκπαίδευση, αξίες ή θρησκεία, συχνά προτιμούμε να περνάμε χρόνο με ανθρώπους που απολαμβάνουν τα ίδια πράγματα όπως και εμείς. Αυτό επιτρέπει την άμεση σύνδεση και τελικά ενισχύει τις σχέσεις μας.

5. Όμως εξίσου σημαντικό είναι να βρεις φίλους με διαφορετικές προοπτικές και ιστορία ζωής. Ο χρόνος που μπορείτε πραγματικά να ωριμάσετε ως άνθρωπος, τόσο επαγγελματικά όσο και προσωπικά, και το λέω από προσωπική εμπειρία, είναι όταν έχετε την ευκαιρία να ακούσετε ανθρώπους που είναι διαφορετικοί από σας. Μερικές φορές, παγιώνεται η σκέψη και οι αντιλήψεις μας όταν μας περιβάλλουν άνθρωποι που απλά συμφωνούν μαζί μας ή που κάνουν τα ίδια πράγματα με μάς. Οι φίλοι που προσφέρουν νέες προοπτικές, ιδέες, εμπειρίες και συμβουλές μπορούν να μας βοηθήσουν να μάθουμε περισσότερα για τον εαυτό μας και θα μας βοηθήσουν να αναπτυχθούμε και να αποκτήσουμε μια σφαιρικότητα ως ανθρώπινα όντα. Οι φίλοι με διαφορετική ιστορία ζωής έχουν τη δυνατότητα να μετασχηματίζουν μια σταθερή νοοτροπία σε μια νοοτροπία ανάπτυξης και μπορούν να μας δώσουν μία νέα ζωή γεμάτη με νέους στόχους, εμπειρίες και πράγματα που θα γευτούμε ενώ δεν είχαμε ποτέ σκεφτεί ότι υπάρχουν.

6. και πρέπει οι φίλοι να έχουν χιούμορ. Οι καλύτεροι φίλοι είναι απλά αυτοί που ξέρουν πώς να σε κάνουν να γελάσεις και που είναι γεμάτοι ζωή και πνεύμα. Είναι αυτοί που σας φέρνουν τη χαρά, την ελπίδα και την άνεση ακόμα και μέσα στις πιο δύσκολες καταστάσεις της ζωής. Γιατί το χαμόγελο τους μπορεί να πάρει μακριά κάθε πρόβλημα και δυσκολία στη στιγμή.

7. Βρείτε τέλος φίλους που να είναι ομαδικοί παίχτες. Ένα χαρακτηριστικό που μάθαμε ως παιδιά αλλά που συχνά με την ενηλικίωση μας το ξεχνάμε. Το να είσαι ομαδικός παίκτης και να βάζεις τις ανάγκες των άλλων μπροστά από τις δικές σου για έναν κοινό στόχο είναι αυτό που περιγράφει την αληθινή φιλία. Η επικοινωνία, η συνεργασία και η ενεργητική ακρόαση είναι όλα απαραίτητα χαρακτηριστικά που κάνουν τις πιο επιτυχημένες ομάδες μία δύναμη που δεν την σταματάει τίποτα.

Και αφού τους βρείτε, φροντίστε να τους κρατήσετε σφικτά. Η επικοινωνία με τους φίλους δεν πρέπει να μας είναι επιβάρυνση ή να περιλαμβάνεται σε μια λίστα υποχρεώσεων που «πρέπει» να κάνουμε. Αντίθετα το να επικοινωνούμε με τους φίλους μας θα έπρεπε να είναι κομμάτι της καθημερινότητας μας, οπότε θέλει συνειδητή προσπάθεια ώστε να είναι μέρος της καθημερινότητας μας. Είτε παίρνετε τηλέφωνο έναν φίλο σας στο δρόμο καθώς γυρνάτε από τη εργασία, είτε όταν βρίσκετε χρόνο από την οικογένεια σας για να βγείτε μία φορά το μήνα για ένα ποτό ή μία ταινία ή προγραμματίζοντας τουλάχιστον μία φορά το χρόνο για να βρεθείτε με ένα φίλο που έχει φύγει μακριά, ακόμη και αυτές οι μικρές αλλαγές μπορούν να επηρεάσουν βαθιά τη συνολική σας διάθεση και ευεξία. Οι φίλοι σας βοηθούν να διατηρήσετε και να ενισχύσετε τις υγιείς σχέσεις καθώς ισορροπείτε μέσα από τις σχέσεις αυτές τις σχέσεις με τους συναδέλφους και τα μέλη της οικογένειάς σας που μπορεί να απαιτούν πολύ περισσότερα από ένα τηλέφωνο ή μία βόλτα μία στις τόσες, από εσάς.

Όταν λοιπόν έχετε την ευκαιρία να βρεθείτε με ένα πραγματικό σας φίλο, βάλτε το τηλέφωνο σας στο αθόρυβο, κλείστε το ίντερνετ και βγείτε από τα κοινωνικά δίκτυα.  Το να βρεθείς με φίλους που σε νοιάζονται πραγματικά,  θα σε βοηθήσει να μην έχεις ανάγκη κανένα εικονικό δίκτυο στήριξης αφού θα σου επιτρέψει να νιώσεις τι σημαίνει αληθινή επαφή, και νόημα στον πολύτιμο χρόνο που έχετε μαζί.

Όσο περισσότερο επενδύει κάποιος  στις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους, τόσο λιγότερο γίνεται στενόμυαλος και δεν ξεχνά τα πράγματα που πραγματικά έχουν σημασία. Βρείτε λοιπόν φίλους που επιβεβαιώνουν ότι ζείτε μια ζωή με νόημα, που σηκώνουν την ψυχή σας στον ουρανό, που είναι γεμάτοι ζωή και που ενθουσιάζονται με τις νέες σας ιδέες και θέλουν να σας δουν να πετυχαίνετε τα όνειρα και τους στόχους σας.

Όταν αγωνίζεστε καθημερινά να τα βγάλετε πέρα με τα πολλά εμπόδια που μας βάζει αντιμέτωπους η ζωή, ξέρετε ότι δεν είστε μόνοι. Θυμηθείτε τους ανθρώπους στη ζωή σας και προσεγγίστε τους ενεργά. Να είστε σίγουροι πως η επένδυση που κάνετε με έναν φίλο θα εμπλουτίσει τις ζωές σας.

Αφιερωμένο στα φιλαράκια μου που είναι πάντα εκεί....

Μήπως έχετε μπλέξει με ένα άτομο με Ναρκισσιστική Κοινωνιοπαθητική διαταραχή; δείτε τα χαρακτηριστικά του

Αρθρογραφεί ο Δρ Γεώργιος Λυράκος

Ψυχολόγος Υγείας CBT Ψυχοθεραπευτής

Αν ένας κοινωνιοπαθητικός είναι κάποιος που, επειδή είναι αντικοινωνικός χωρίς συνείδηση, λέει ψέματα, χειραγωγεί και ελέγχει τους ανθρώπους με οποιονδήποτε τρόπο το επιθυμεί, τότε τι είναι ο ναρκισσιστικός κοινωνιοπαθής; Τα γνωρίσματα και οι συμπεριφορές ενός κοινωνιοπαθητικού ασθενούς είναι αρκετά σκληρά από μόνα τους. Σχεδόν απίστευτα, ένας ναρκισσιστικός κοινωνιοπαθής εντείνει την κοινωνιοπάθεια και την μεταφέρει σε ένα άλλο επίπεδο.

Αν στην περίπτωση του κοινωνιοπαθή οι άνθρωποι είναι παιχνίδια, στον ναρκισσιστικό κοινωνιοπαθή, είναι σκουπίδια. Η κοινωνιοπάθεια σε συνδυασμό με τον ναρκισσισμό μπορεί να είναι εξαιρετικά επικίνδυνη. Προσοχή λοιπόν στα άτομα που έχουν  ναρκισσιστική κοινωνιοπάθεια.

Ποιος είναι όμως ο ορισμός της  Ναρκιστικής Κοινωνιοπάθειας;

Η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία (2013) περιγράφει και ορίζει τόσο την Αντικοινωνική Διαταραχή Προσωπικότητας (τον κλινικό όρο για αυτό που συνήθως ονομάζεται ψυχοπάθεια ή κοινωνιοπάθεια) όσο και την διαταραχή ναρκισσιστικής προσωπικότητας στο έγκυρο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, Πέμπτη Έκδοση.

Η αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας είναι "ένα διαδεδομένο πρότυπο έλλειψης σεβασμού και παραβίασης των δικαιωμάτων των άλλων, που εμφανίζεται από την ηλικία των 15 ετών"

Η ναρκισσιστική διαταραχή της προσωπικότητας είναι "ένα διαδεδομένο πρότυπο μεγαλοπρέπειας (σε φαντασία ή συμπεριφορά), με ανάγκη για θαυμασμό και έλλειψη ενσυναίσθησης, που ξεκινά από την πρώιμη ενηλικίωση και είναι παρόν σε διάφορα πλαίσια.

Τα παραπάνω είναι ξεχωριστοί ορισμοί αυτών των δύο διαταραχών προσωπικότητας. Είναι όμως δυνατόν να διαγνωσθεί κάποιος κλινικά και με τους δύο τύπους διαταραχής ταυτόχρονα. Η ψυχρή περιφρόνηση και η έλλειψη ενσυναίσθησης για τους άλλους, καθώς και ο μεγαλοπρεπής αυτοθαυμασμός και η απαξίωση για τους άλλους, ισοδυναμεί με έναν κοινωνικοπαθητικό ναρκισσιστή που πιστεύει ότι αξίζει να εκμεταλλευτεί τους ανθρώπους και να τους απορρίπτει όταν τελειώσει μαζί τους.

Ο συνδυασμός των δύο διαταραχών είναι που κάνει τη διαφορά

Η κοινωνιοπάθεια και η ψυχοπάθεια είναι λέξεις που περιγράφουν συνήθως την αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας. Μερικές φορές χρησιμοποιούνται εναλλακτικά, αλλά κάποιοι ειδικοί τις διαφοροποιούν μεταξύ τους. Ίσως η εισαγωγή του ναρκισσισμού στο μίγμα θα μπορούσε να βοηθήσει τους ανθρώπους να αποφασίσουν ποιον όρονα χρησιμοποιήσουν ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του ατόμου που έχουν απέναντι σας.

Ο κοινωνιοπαθητικός δεν ενδιαφέρεται αν ωφελεί κανέναν άλλο εκτός τον εαυτό του. Είναι ψυχρός, λειτουργεί μόνο με υπολογισμό και χειραγώγηση των άλλων, δεν σκέφτεται καθόλου τους άλλους ανθρώπους που έχει γύρω του, εκτός και αν μπορούν να τον ωφελήσουν.

Ένας ναρκισσιστής πιστεύει ότι είναι σπουδαίος, ότι τα πάντα γι 'αυτόν είναι υπέροχα. «Ξέρει» χωρίς καμία αμφιβολία, σε επίπεδο που ξεπερνά κάθε όριο αλαζονείας, ότι ωφελεί όλους του άλλους γύρω του και ακόμη περισσότερο.

Όταν  μπει κάποιος στη διαδικασία να μελετήσει τη βιβλιογραφία, τα πρότυπα γίνονται εμφανή. Φαίνεται ότι είναι ένας συνδυασμός αυτών των προσωπικοτήτων που αποτελεί ένα ναρκισσιστικό κοινωνιοπαθή. Επιπλέον, είναι η περιγραφή του ναρκισσιστικού κοινωνιοπαθή που είναι η κοινή αντίληψη του ποιος χαρακτηρίζεται ως ψυχοπαθής.

Ποια είναι όμως τα Χαρακτηριστικά ενός ατόμου με Ναρκισσιστική Κοινωνιοπάθεια;

Για να μπορέσουμε να εντοπίσουμε έναν ναρκισσιστικό κοινωνιοπαθή θα  πρέπει να μπούμε στη διαδικασία να παρακολουθήσουμε αν έχει ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά που θα αναφέρουμε στη συνέχεια:

Ορμή για αναζήτηση εξουσίας. Αν ένας ναρκισσιστικός κοινωνιοπαθής νοιάζεται για οτιδήποτε άλλο εκτός από τον εαυτό του, αυτό είναι η απόκτηση καταστροφικής δύναμης και η άσκηση ελέγχου στους άλλους ανθρώπους.

Συμπεριφορές που αναζητούν αγάπη και θαυμασμό από τους άλλους. Να είστε σίγουροι ότι η συμπεριφορές αυτές δεν είναι ανάγκη για αγάπη. Δεν είναι καν συναισθηματική αγάπη. Είναι καθαρά επιφανειακή. Ένας ναρκισσιστικός κοινωνιοπαθής βλέπει την αγάπη και τον θαυμασμό ως εργαλεία  που α του εξασφαλίσουν δύναμη για να χειραγωγήσουν και να κυριαρχήσουν.

Δεν υπάρχει συγνώμη, καμία ενοχή, καμία τύψη υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Ένας  ναρκισσιστικός κοινωνιοπαθής πιστεύει ότι είναι δώρο στον κόσμο, που τον κάνει πιο πλούσιο και πιο ζωντανό. Επομένως, οι υπολογισμένες, ακόμη και σκληρές, πράξεις του είναι πάντοτε δικαιολογημένες.

Είναι αήττητος. Η ναρκισσιστική πλευρά του κοινωνιοπαθή πιστεύει ότι είναι αδάμαστος. Ακόμα και η τιμωρία και η φυλακή δεν μπορούν να τον σταματήσουν. Γι’ αυτόν είναι όλα απλά μέρος του παιχνιδιού.

Στοχεύει μόνο στην αυτοεξυπηρέτηση του. Οι ανάγκες και οι επιθυμίες των άλλων είναι ασήμαντες και δεν αξίζουν τον κόπο.

Λειτουργεί ως παραγωγός, σκηνοθέτης και ο μόνος ηθοποιός της δικής του παράστασης. Ο ναρκισσιστικός κοινωνιοπαθής κάνει διανομή ρόλων στους ανθρώπους, βάζοντας τους σε ρόλους που αυξάνουν τη δύναμή του και την αίσθηση της σημαντικότητας του, και όταν βαρεθεί, τους πετάει στην άκρη.

Έχετε τα μάτια σας λοιπόν ανοιχτά γιατί είναι πολύ εύκολο να πέσεις στα δίχτυα ενός τέτοιου ανθρώπου, αλλά πολύ δύσκολα μπορείς να ξεμπλέξεις από αυτόν χωρίς να πληγωθείς πολύ βαριά .