Πώς να καταπολεμήσουμε την κρίση πανικού

Aρθρογραφεί ο Δρ Λυράκος Γεώργιος, Ψυχολόγος Υγείας BPY. MSc. MPH. PhD

Η κρίση πανικού είναι μια αιφνίδια περίοδος έντονου άγχους, ψυχολογικής διέγερσης, φόβου, στομαχικών διαταραχών και αδιαθεσίας που σχετίζεται με μια ποικιλία σωματικών και νοητικών συμπτωμάτων. Υπολογίζεται ότι μέχρι 4% του πληθυσμού υποφέρει από σοβαρές και συχνές κρίσεις πανικού, ενώ στις γυναίκες η πάθηση είναι 2 έως 3 φορές συχνότερη σε σύγκριση με τους άνδρες.

Αυτό που πρέπει πάντα να έχουμε στο μυαλό μας είναι πως η κρίση πανικού είναι μεν δυσάρεστη, αλλά όχι επικίνδυνη. Έτσι ενώ αποτελεί ένα από τα πιο δυσάρεστα συναισθήματα που μπορεί να βιώσετε στην ζωή σας, δεν θα σας προκαλέσει ούτε έμφραγμα, ούτε εγκεφαλικό, αλλά ούτε και ασφυξία η πνίξιμο, αλλά και ούτε θα σας οδηγήσει στην ‘τρέλα’ ή στο να χάσετε τον έλεγχο του εαυτού σας που είναι οι πιο συχνές σκέψεις. 

Επίσης ενώ πολλοί ασθενείς αναφέρουν πως νιώθουν σαν να είναι έτοιμοι να λιποθυμήσουν, η  κρίση πανικού δεν μπορεί να σας προκαλέσει λιποθυμία. Έτσι στην πραγματικότητα  υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν λιποθυμία, όπως είναι η υψηλή θερμοκρασία σώματος, η υπερκόπωση, η αφυδάτωση, η κακή διατροφή κ.α., όμως η κρίση πανικού δεν ανήκει σε αυτούς. Όταν λιποθυμάει κάποιος η αρτηριακή πίεση του αίματος ελαττώνεται, ενώ κατά την διάρκεια του πανικού η πίεση μας αυξάνεται.

Το πιο σημαντικό που πρέπει πάντα να έχουμε στο μυαλό μας είναι πως έχουμε πάντα τον έλεγχο. Η ορμή μας να αποδράσουμε από τα δυσάρεστα αισθήματα του πανικού είναι τόσο ισχυρή που μπορεί να μας περνά από το μυαλό εκείνη τη στιγμή ότι θα κάνουμε κάτι τρελό ή ότι θα βγούμε εκτός ελέγχου. Μπορεί ακόμη και να νιώσουμε ότι ζαλιζόμαστε  ή ότι πέφτουμε. Για αυτό θα πρέπει να βάζουμε το μυαλό μας να σκεφτεί εκείνη τη στιγμή το κατά πόσο οι σκέψεις αυτές είναι ρεαλιστικές και αν έχουν συμβεί στο παρελθόν και μετά να ηρεμήσουμε. Το άγχος απλά έρχεται και φεύγει αν διατηρήσουμε την ηρεμία μας.

Είναι κατανοητό να τρομάξει βέβαια κάποιος την πρώτη φορά που θα πάθει μια κρίση πανικού καθώς μπορεί να περιλαμβάνει κάποια περίεργα συναισθήματα για κάποιον που δεν το έχει ξαναπεράσει όπως είναι η αποπροσωποποίηση, η αστάθεια, γρήγορες και κοφτές εισπνοές και μία ισχυρή τάση φυγής. Παρόλα αυτά τα συμπτώματα αυτά με τίποτα δεν σημαίνουν ότι θα τρελαθούμε ή ότι δεν θα ξανανιώσουμε φυσιολογικά.

Ο κανόνας λέει πως η κρίση πανικού θα περάσει, αφού  Οι περισσότερες κρίσεις πανικού κρατάνε λιγότερο από 3 μέχρι το πολύ 10 λεπτά.

Αυτό που μπορεί να μείνει ως αίσθηση είναι ένα γενικότερο άγχος και κόπωση μετά τη κρίση, κάτι που όμως θα περάσει εύκολα και γρήγορα  με την βοήθεια αργών και σταθερών αναπνοών (διαφραγματικές αναπνοές) και με σωστή αξιολόγηση των καταστροφολογικών σκέψεων. Δεν χρειάζεται να το βάλουμε στα πόδια. Απλά πρέπει να σταματήσουμε να καταστροφολογούμε για αυτά που νιώθουμε, να καθίσουμε κάπου ή να γείρουμε στο τοίχο και να επικεντρωθούμε στην ήρεμη και αργή αναπνοή και θα παρατηρήσουμε ότι  το άγχος μας σταδιακά θα ελαττώνεται.

Όπως αναφέρω και παραπάνω οι κρίσεις πανικού δεν προκαλούν έμφραγμα ή εγκεφαλικό, εκτός κι αν έχετε διαγνωστεί με κάποια καρδιαγγειακή νόσο ή με νόσημα που αφορά το κυκλοφορικό σύστημα. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από κρίσεις πανικού, έχουν ακριβώς  τις ίδιες πιθανότητες να πάθουν κάποιο έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο  σε σύγκριση με τους ανθρώπους που δεν παθαίνουν κρίσεις πανικού. Όσο γρήγορα ή δυνατά και να νιώθουμε να χτυπάει η καρδιά μας κατά την διάρκεια του πανικού, δεν χρειάζεται να ανησυχούμε αλλά και ούτε να τσεκάρουμε τους παλμούς μας ή την αρτηριακή μας πίεση. Σκεφτείτε απλά πόσους παλμούς ανεβάζετε όταν κάνετε διάδρομο σε ένα γυμναστήριο και θα συνειδητοποιήσετε αμέσως πως δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας.

Ακόμη και το μούδιασμα ή το τρέμουλο που μπορεί να εμφανίσετε κατά την διάρκεια μιας κρίσης πανικού δεν σημαίνουν ότι είσαστε τρελοί ή άρρωστοι. Καλή υγεία δεν σημαίνει πάντα και τέλεια υγεία. Το σώμα μας μπορεί να παράγει αρκετές  περίεργες αισθήσεις, ιδιαίτερα όταν βρισκόμαστε σε περίοδο μετά  από διάρκεια έντονου στρες. Οι αισθήσεις ή ενοχλήσεις αυτές που εμφανίζονται σε κάποιους ανθρώπους, μπορεί να συμβούν από ποικίλους  παράγοντες όπως: μια αλλαγή στην θερμοκρασία, λήψη πικάντικων φαγητών, κακή διατροφή, η επίδραση της καφεΐνης, η κόπωση αλλά και το χρόνιο στρες. Δεν χρειάζεται λοιπόν να επικεντρωνόμαστε σε κάθε ερέθισμα που εκδηλώνει το σώμα μας. Τα περισσότερα θα φύγουν πολύ σύντομα πριν καν προλάβουμε να τα καταλάβουμε ή να τα εξηγήσουμε.

Περνώντας στο κομμάτι της πρόληψης  πρέπει να αναφερθεί πως πολλές κρίσεις πανικού μπορούν να αποφευχθούν αν σταματήσουμε να υπερβάλλουμε για την πιθανότητα κρίσης πανικού ή να καταστροφολογούμε σε κάθε σωματικό σύμπτωμα που εκδηλώνουμε. Μία κρίση πανικού μπορεί να έρθει απλά και μόνο με το να σκεφτούμε ένα σενάριο του τύπου «‘Τι θα γίνει εάν…», αν μπούμε στη διαδικασία να δώσουμε όλη την προσοχή μας στις σωματικές αισθήσεις και στη συνέχεια να παρερμηνεύσουμε την κάθε αίσθηση ως ‘σημάδι’ για μια επερχόμενη κρίση πανικού. Είναι σημαντικό λοιπόν να μένουμε στο τώρα και να σκεφτόμαστε κατά πόσο αυτά που μας περνάνε από το μυαλό εκείνη τη στιγμή έχουν ρεαλιστική βάση και είναι πιο πιθανό να συμβούν.

Διορθώνοντας τα λάθη που κάνουμε προσπαθώντας να αντιμετωπίσουμε μία κρίση πανικού, είναι το να αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε μπαστουνάκια, εννοώντας πως δεν μπορούμε να βασιζόμαστε συνεχώς σε κάποιον φίλο ή συγγενή ότι θα έρχεται μαζί μας προκειμένου να μας βοηθήσει σε μια κρίση πανικού. Αν για παράδειγμα είμαστε μόνοι μας σε κάποιο μέσο μαζικής μεταφοράς, το να αρχίσουμε μια συζήτηση με έναν συνεπιβάτη, θα μπορούσε να μας αποσπάσει την προσοχή από το να εστιάζουμε στα δικά μας πιθανά σωματικά συμπτώματα.

Ολοκληρώνοντας θα πρέπει να σημειωθεί πως η διαταραχή πανικού είναι κάτι που διορθώνεται. Μην αφήνετε τα αισθήματα απελπισίας και απαισιοδοξίας να θολώνουν την κρίση σας. Όπως αναφέρεται και στην αρχή,  1 στους 4 θα βιώσει κάποια στιγμή στη ζωή του κρίση πανικού. Νικήστε την ορμή σας να αποφύγετε την κατάσταση και μάθετε να σκέφτεστε ρεαλιστικά παραμένοντας ψύχραιμοι και αποδεχτείτε πως το άγχος είναι μία φυσιολογική κατάσταση του οργανισμού που απλά πρέπει να μάθουμε να την διαχειριζόμαστε χωρίς την φοβόμαστε.