Και τώρα που φέραμε το μωρό σπίτι τι κάνουμε;

Γράφει ο Δρ Γεώργιος Λυράκος, Ψυχολόγος Υγείας, MSc, PhD, CPsychol 

Με αφορμή μία συζήτηση που είχα σήμερα με ένα πολύ καλό μου φίλο για την άφιξη του νέου μέλους της υπέροχης οικογενείας τους είπα να μιλήσουμε λίγο για τα νέα μωρά στην οικογένεια και τη διαχείριση των μεγαλύτερων παιδιών μας. 

 Η άφιξη ενός νέου μέλους στην οικογένεια ειδικά όταν μιλάμε για το νέο αδελφάκι πάντα μας δημιουργεί το φόβο πως η ισορροπία που δημιουργήθηκε από τους γονείς μετά τη γέννηση του πρώτου παιδιού μπορεί να ανατραπεί. Έτσι ενώ οι νέοι γονείς είναι πολύ χαρούμενοι για τον ερχομό του νέου μωρού, φοβούνται μήπως χαλάσει η σχέση με το πρώτο τους παιδί και του δημιουργηθούν προβλήματα λόγω του μικρότερου παιδιού. Πολλές δε φορές έχουν ακούσει κυρίως από τους μεγαλύτερους για το πώς θα έπρεπε να έχουν προετοιμάσει το έδαφος ώστε να αποφύγουν τυχόν προβλήματα με το πρώτο παιδί ειδικά στις μέρες μας που ο τοκετός ισοδυναμεί με απομάκρυνση της μητέρας από το σπίτι για αρκετές μέρες μιας και ένα μεγάλο μέρος των τοκετών πραγματοποιούνται με καισαρική τομή.

Προσπαθώντας λοιπόν να προλάβουν το κακό, η πλειονότητα των νέων γονιών μιλούν στα πρωτότοκα παιδιά τους για την άφιξη του νέου μωρού πριν ακόμη η εγκυμοσύνη γίνει εμφανής στη μητέρα. Bέβαια, η εξήγηση πραγματοποιείται με διαφορετικό τρόπο σ’ ένα παιδί 18 μηνών απ’ ό,τι σ’ ένα παιδί 6 χρόνων. Παρόλα αυτά, όσο καλά κι αν έχει ενημερωθεί το παιδί, ακόμη και μετά από τις συμβουλές των ειδικών ή των πολλών βιβλίων που κατακλύζουν την αγορά για την προετοιμασία του τοκετού, της μητρότητας και των σχέσεων με το παιδί, εύκολα μπορεί  να παρασυρθεί από το συναίσθημα της ζήλιας, όταν βρίσκεται μπροστά στο πραγματικό γεγονός της γέννησης του δεύτερου μωρού.

Αυτό το συναίσθημα βέβαια είναι μια κατάσταση απολύτως φυσιολογική και αναμενόμενη, αφού το παιδί αρχίσει να βιώνει μια κατάσταση στην οποία  αρχίζει να μοιράζεται την προσοχή των άλλων, ενώ προηγουμένως μονοπωλούσε το ενδιαφέρον και αποτελούσε το επίκεντρο της προσοχής όλων. Πρέπει λοιπόν οι γονείς να έχουν προετοιμάσει όχι μόνο το έδαφος για την εισαγωγή του νέου μέλους στην οικογένεια αλλά και τον τρόπο με τον οποίο θα μπορέσουν να χειριστούν καταστάσεις που δημιουργούν ένταση.

Έτσι προέχουν  τα πρακτικά θέματα αφού τις περισσότερες φορές που η μητέρα θα γυρίσει από το μαιευτήριο, και μιλώντας από την πείρα τριών παιδιών, η αντίδραση του παιδιού δεν είναι και η καλύτερη ειδικά αν αυτές τις μέρες δεν έχει επικοινωνήσει με την μητέρα του και δεν την έχει δει. Έτσι το νέο μωρό δεν μπορεί παρά να αποτελεί την αιτία του κακού που στέρησε από κοντά του τη μητέρα του και άρα η νέα γνωριμία κάθε άλλο παρά θετική μπορεί να είναι.

Πρέπει λοιπόν να βοηθούμε το παιδί ενημερώνοντας το για το που πηγαίνει η μητέρα του, και πρέπει να της μιλά στο τηλέφωνο αλλά και να  μπορεί να την επισκεφθεί στο μαιευτήριο μιας και όλα τα σύγχρονα μαιευτήρια έχουν δημιουργήσει παιδότοπους όπου τα αδελφάκια μπορούν να απασχοληθούν αλλά και να έλθουν σε επαφή με τη μητέρα τους. Έτσι, αμβλύνεται το αίσθημα της ανασφάλειας, που διακατέχει το παιδί από την απρόσμενη, απουσία της καθώς μέχρι την ηλικία τουλάχιστον των 9 ετών τα παιδία δεν έχουν αφαιρετική σκέψη, με αποτέλεσμα να σκέφτονται με βάση τον εαυτό τους και όχι τους άλλους.

Είναι επίσης σημαντικό να μην αλλάξει το καθημερινό του πρόγραμμα αυτές τις μέρες, ούτε να μετακινηθεί από το χώρο του σπιτιού του. Αν δεν υπάρχει η δυνατότητα να μείνει ο πατέρας μαζί του, μπορεί να το κρατήσει κάποια γιαγιά ή ένα άλλο άτομο, από τον στενό οικείο κύκλο.

Μετά  την επιστροφή από το μαιευτήριο, ένα καινούργιο πρόβλημα είναι αυτό του δωματίου που θα φιλοξενήσει το νέο μωρό κάτι που θα πρέπει να έχει διευθετηθεί από πριν καθώς μία ακόμη αλλαγή τέτοιου είδους για το μεγαλύτερο παιδί μπορεί να αυξήσει τα αρνητικά  του συναισθήματα

Κάποιοι ειδικοί πιστεύουν πως το καλύτερο θα ήταν να υπήρχε χωριστό δωμάτιο, ώστε να εγκατασταθεί άμεσα το μωρό, κυρίως για να αντιμετωπιστεί η ζήλια που μπορεί να εκδηλώσει το μεγάλο παιδί και στην περίπτωση που κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν ειδικά στις μέρες μας με την οικονομική κρίση τότε είναι καλό να μπαίνει το μωρό από την αρχή στο ίδιο δωμάτιο με το αδελφάκι του.

Σε μία τέτοια περίπτωση οι γονείς θα πρέπει να είναι έτοιμοι να τα βγάλουν πέρα τόσο με τις διατροφικές ανάγκες του μωρού που ακόμη δεν έχει μπει σε ένα τακτικό πρόγραμμα σίτισης και ύπνου αλλά και με την πιθανότητα το πρωτότοκο παιδί να νιώθει παραβίαση της ατομικότητας αλλά και της ησυχίας του.

Ωστόσο κάποιες από τις πιο σύγχρονες μελέτες στην ψυχολογία πιστεύουν πως το μωρό μπορεί να κοιμηθεί και στο δωμάτιο των γονιών του για κάποιο διάστημα ή ακόμη και στο κρεβάτι τους αφού έτσι βρίσκεται πιο κοντά στην καρδιά της  μητέρας, ένας ήχος που αποτελεί το γνώριμο από την μήτρα περιβάλλον ηρεμίας του μωρού. Σε αυτή την περίπτωση βέβαια θα  πρέπει να εξηγήσουν από πριν στο πρώτο παιδί την αναγκαιότητα αυτής της ενέργειας.

Αφού έχουν λοιπόν ρυθμιστεί όλα αυτά τα διαδικαστικά ζητήματα, δεν αργεί η στιγμή που οι γονείς διαπιστώνουν ότι το μεγαλύτερο παιδί κάνει κάθε τι για να αντλεί την προσοχή τους.

Οι ενοχές και ο φόβος των νέων γονιών μπορεί να τους οδηγήσει στο να αφιερώνουν πολύ λιγότερο χρόνο στο μωρό τους απ’ ό,τι στο πρωτότοκο παιδί. Αυτό έρχεται σε σύγκρουση με όσα πιστεύουν για τις ανάγκες της φροντίδας του μωρού ειδικά η μητέρα φτάνει σε υψηλά επίπεδα άγχους. Αντίθετα όμως δεν θα πρέπει να ανησυχούν γιατί, παρ’ ότι η προσοχή που δίνουν στο δεύτερο παιδί είναι μικρότερη, ωστόσο είναι πιο ποιοτική, αφού έχουν ήδη την εμπειρία της πρώτης γέννας και έχουν μάθει να αντιμετωπίζουν κάθε ανάγκη μέσα από την εμπειρία της πρώτης φοράς.

Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως το μωρό έχει ανάγκη κυρίως αγκαλιά και κάλυψη των βασικών του αναγκών για να νιώσει ευτυχισμένο και αυτά σίγουρα το δίνουν. Πρέπει να συνειδητοποιήσουν λοιπόν πως ένα μωρό νιώθει ασφαλές, ακόμη κι όταν ακούει τη φωνή των γονιών του, ή όταν βρίσκονται κοντά του ή μιλάνε στο αδελφάκι του ή όταν του διαβάζουν ένα βιβλίο.

Έτσι είναι πιο σημαντικό να δώσουν βάση στο να βοηθήσουν το πρωτότοκο παιδί να διαχειριστεί τη ζήλια του και να συνυπάρξει με το αδελφάκι του. Αυτό βέβαια  θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό και από τη στάση του υπόλοιπου περιβάλλοντός που βρίσκεται κοντά στην οικογένεια όπως τους παππούδες και τις γιαγιάδες που συνήθως συμβάλουν στη φροντίδα του.

Άρα τι πρέπει να κάνετε:

Μην ξεχνάτε πως  κάθε παιδί είναι μοναδικό όχι μόνο ως προς την ηλικία αλλά και ως προς τις ανάγκες.

Δεν είναι καθόλου άσχημη ιδέα να ζητάτε από το μεγάλο παιδί να σας βοηθά στη φροντίδα του μωρού ώστε να νιώσει μέρος του νέου συνόλου .

Αν  ταΐζετε το μεγάλο παιδί και ταυτόχρονα πρέπει να ταΐσετε και το μωρό, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το παλιό καλό κόλπο με την πιπίλα καθώς το μωρό μπορεί να περιμένει, ενώ το μεγαλύτερο παιδί μπορεί να  σχηματίσει την εντύπωση πως πέρασε σε δεύτερη μοίρα και έχασε τα πρωτεία του καθώς το αφήνετε αμέσως μόλις ζητήσει κάτι το μωρό.

Μπείτε στη διαδικασία να μιλήσετε και να αφουγκραστείτε πως νιώθει το μεγαλύτερο παιδί καθώς λόγω αναπτυξιακού σταδίου και αδυναμία αφαιρετικής σκέψης δεν είναι σε θέση να δεχθεί ότι θα μοιράζεται από εδώ και στο εξής το ενδιαφέρον σας με το αδελφάκι του. Κάποιες φορές μάλιστα μπορεί να πιστεύει πως αποκτήσατε το νέο μωρό επειδή δεν ήσαστε ικανοποιημένοι από το ίδιο είτε γιατί θέλατε να το τιμωρήσετε για την κακή συμπεριφορά του και ξεχνά ίσως ότι σας το ζητούσε επίμονα.

Συνειδητοποιήστε ότι έχει δίκιο που ζηλεύει και να το συζητήσετε μαζί του αρκετές φορές. Μπορεί αν φανεί χρήσιμο να μπείτε στη διαδικασία της αυτοαποκάλυψης και  να μοιραστείτε μαζί του τα συναισθήματα που είχατε κι εσείς για το αδελφάκι σας στην ηλικία του αρκεί να μην του δώσετε περίεργες ιδέες που να μπορεί να το βάλουν σε χειρότερες σκέψεις…

Ξεφυλλίστε μαζί του τα άλμπουμ με τις φωτογραφίες σας ή τα βίντεο από τον υπολογιστή σας και δείξτε του πως και το ίδιο στις ανάλογες φάσεις της ανάπτυξής του έμοιαζε με το νέο μωρό.

Σταματήστε να το  υπερπροστατεύετε και δώστε του ποιοτικό χρόνο, καθώς όλες οι μελέτες έχουν δείξει πως μετρά η ποιότητα και όχι ή ποσότητα του χρόνου που περνάμε με το παιδί

Πέρα όμως από όλα όσα πρέπει να κάνετε είναι και κάποια πράγματα που καλό είναι να αποφύγετε…

Αν λοιπόν πρέπει να δώσετε στο νεογέννητο τα πράγματα του πρωτότοκου παιδιού σας, όπως την κούνια, το καροτσάκι, τα παιχνίδια καλό είναι να το έχετε πριν συζητήσει με το παιδί αλλιώς καλό είναι να το αποφεύγετε.

Δεν χρησιμοποιούμε φράσεις όπως : «Σταμάτα, το κάνεις διαρκώς να κλαίει...» «Δε σ’ αγαπώ...» «Μην το πιέζεις...» «Θα το πνίξεις..»  «Μην το ακουμπάς…|

Δεν το συγκρίνουμε με τίποτα με το μωρό λέγοντας : «Το μωρό είναι καλύτερο...» «Αχ, αυτό το μωρό είναι θαύμα...» «Τι ωραία που γελά...» «Είναι πολύ πιο όμορφο από σένα»….. έ!!!! αν πείτε και κάτι τέτοιο σίγουρα θα πρέπει να ζητήσετε επαγγελματική βοήθεια…

Αν το παιδί είναι προσχολικής ηλικίας δεν θα πρέπει να  το  στείλετε σε παιδικό σταθμό, μόλις γεννηθεί  το μωρό

Δεν επιτρέπετε να  του αλλάξετε δωμάτιο, αν μέχρι τότε κοιμόταν μαζί σας γιατί σίγουρα θα νιώσει απειλή και απόρριψη.

Δεν τιμωρούμε το παιδί αν απειλήσει το μωρό αλλά συζητούμε μαζί του. 

Πιστέψτε  με, μετά από τρία υπέροχα παιδιά, κατάλαβα πως η επιθετικότητα και ο θυμός των γονιών μόνο τα ίδια αποτελέσματα μπορεί να φέρουν στο παιδί ενώ η ηρεμία αποτελεί σταθερή αξία στο μεγάλωμα και τη διαπαιδαγώγηση τους.