Αρθρογραφεί ο Ψυχολόγος Υγείας -CBT Ψυχοθεραπευτής
Δρ. Γεώργιος Λυράκος
Αφορμή για το σημερινό άρθρο στάθηκε η ερώτηση μίας θεραπευόμενης που
εδώ και δύο χρόνια πασχίζει να διαχειριστεί τα συναισθήματα της για έναν άλλο
άνθρωπο που δεν ανταπόδωσε ποτέ την αγάπη της αυτή μέχρι που η το αίτημα στις θεραπείες
άλλαξε από διαχείριση της αγάπης σε διαχείριση του μίσους που είχε
υποκαταστήσει την μέχρι πρότινος αγάπη αυτή.
Θα ξεκινήσω λοιπόν λέγοντας πως
η αγάπη είναι μια διαδικασία αύξησης της εμπιστοσύνης μας σε κάποιον άλλο
άνθρωπο επιτρέποντας στην καρδιά μας να γίνει ευάλωτη.
Όταν πιστέψουμε λοιπόν πως η εμπιστοσύνη μας είναι αδικαιολόγητη
απέναντι στον άλλο, αισθανόμαστε προδομένοι και, λόγω της ευαλωτότητας της
καρδιάς μας, αντιμετωπίζουμε έντονο πόνο. Όπως είναι αναμενόμενο, κατηγορούμε για
αυτόν τον πόνο τον άνθρωπο που δώσαμε
την καρδιά μας και ίσως δεν την δέχτηκε τόσο απλόχερα ή την πλήγωσε με τις πράξεις
και τα λόγια τους μέσα στο παιχνίδι των διεκδικήσεων που υπάρχει πάντα σε όλες τις
σχέσεις.
Έτσι, γεννιέται το μίσος.
Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορείς πάντα να διαφοροποιήσεις την αγάπη από
το μίσος. Τα συναισθήματα δεν είναι ποτέ τόσο μαύρα ή άσπρα, εξ’ ου και η ταινία οι
αποχρώσεις του γκρί… είναι περισσότερο σαν πολύπλοκα κοκτέιλ που σερβίρονται σε
σέικερ, σαν και αυτά που οι bartender χτυπούν και αναμειγνύουν
τα κοκτέιλ τους - και είναι πολλά
διαφορετικά συστατικά που αναμειγνύονται για να κάνουν ένα μοναδικό συναίσθημα.
Η αγάπη και το μίσος είναι λοιπόν ξεχωριστές αλλά όχι αντίθετες εμπειρίες:
είναι παρόμοιες σε ορισμένες απόψεις και ανόμοιες σε άλλες.
Η αγάπη μπορεί να γίνει το γόνιμο έδαφος για την εμφάνιση του μίσους.
Όταν η ένταση και η οικειότητα της αγάπης μας ξινίσουν, μπορεί να δημιουργηθεί το
μίσος. Υπό αυτές τις συνθήκες, το μίσος χρησιμεύει ως δίαυλος επικοινωνίας όταν
τα άλλα μονοπάτια της επικοινωνίας μπλοκάρονται, και λειτουργεί για να
διατηρήσει την ισχυρή εγγύτητα της σχέσης, στην οποία είναι αδύνατη τόσο η
σύνδεση όσο και ο διαχωρισμός.
Οι λόγοι πολλοί….
Ένας βασικός λόγος μπορεί να είναι οι προσδοκίες. Όταν αγαπάμε κάποιον
αναμένουμε να μας ανταποδώσει το ίδιο συναίσθημα, αυτό της αγάπης μας.
Περιμένουμε πολλά πράγματα από αυτόν / αυτήν. Όταν δεν ανταποκρίνεται
στις προσδοκίες μας τότε αυτό δημιουργεί προβλήματα.
Οποιαδήποτε σχέση βασίζεται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη, σε εκείνες όμως που
η εμπιστοσύνη έχει χαθεί η αγάπη μετατρέπεται σε εχθρότητα και μίσος.
Μπορεί να αγαπάς ακόμη το άτομο, αλλά να τον μισείς ταυτόχρονα για την παραβίαση
της εμπιστοσύνης που του έδειξες.
Έτσι καθώς συνεχίζεις να αγαπάς το πρόσωπο αυτό, γίνεσαι ευάλωτος. Ο
Εραστής μπορεί να αποκτήσει τον έλεγχο των συναισθημάτων σας.
Μερικές φορές γινόμαστε κτητικοί και προσπαθούμε να ελέγξουμε το άτομο.
Αυτό επηρεάζει την ελευθερία του ατόμου και έμμεσα αρχίζει να μας μισεί. Θέλουμε
να μας φροντίζει ο άλλος και ταυτόχρονα μπορούμε να ρίχνουμε ευθύνες και
θυμώνουμε με το άτομο που νοιάζεται για μας.
Η δημιουργία μιας σχέσης που να μπορεί να είναι λειτουργική συνεπάγεται
συμβιβασμούς και θυσίες. Όλοι όμως δεν το κάνουν αυτό πρόθυμα. Η προτεραιότητα που
συνήθως βάζουμε όλοι οι άνθρωποι είναι να εντυπωσιάσουμε το αντικείμενο του
πόθου μας, το άτομο που έχει προκαλέσει το μυαλό και την καρδιά μας. Αλλά αυτό
δεν είναι ο πραγματικός μας εαυτός, έτσι η υπερπροσπάθεια αυτή μπορεί να
προκαλέσει ερεθισμό μέσα σε εύθετο χρόνο
στον εαυτό μας. Αυτό οδηγεί στο να μισήσουμε τον άνθρωπο που μέχρι πριν λίγο
αγαπούσαμε τόσο βαθιά.
Μερικές φορές επιλέγουμε συντρόφους με ελαττώματα για τα οποία μπορούμε
να παραπονούμαστε αλλά τα οποία μας επιτρέπουν να παραμείνουμε ψυχολογικά
απομακρυσμένοι από αυτούς. Καθώς όμως θέλουμε να αγαπάμε και να μας αγαπάνε,
αλλά την ίδια ώρα δεν θέλουμε να ξαναπληγωθούμε, πολλοί συμβιβάζονται μια
εκδοχή του τι μας ικανοποιεί. Δικαιολογημένα σε κάποιο βαθμό αφού πιστεύουμε
πως ο συμβιβασμός και η έκπτωση αυτή που βάζουμε στα θέλω μας μπορεί να μας
κρατήσει προστατευμένους. Δυστυχισμένους, αλλά προστατευμένους.
Οι συγκρούσεις του Εγώ είναι ένας άλλος λόγος. Ο καθένας μας προσπαθεί
να κυριαρχεί πάνω στον άλλο, και τις περισσότερες φορές δεν θα είναι ποτέ έτοιμος
να συμβιβαστεί με τον άλλο. Θέλουμε το άτομο να ταιριάζει στην εικόνα του
ιδανικού συντρόφου μας, κάτι που όμως είναι
ουτοπικό τις περισσότερες φορές με αποτέλεσμα να προκαλεί την τριβή στη μεταξύ μας
σχέση.
Ο επίλογος για το άρθρο μου αυτό ένας. Εάν καταφέρετε να ερμηνεύσετε
αυτό το κοκτέιλ αγάπης / μίσους κυρίως ως αγάπη, τότε ευελπιστώ πως θα
μπορέσετε να μάθετε μέσα από την
εμπειρία, να ωριμάσετε ως άτομα και να συνεχίσετε την υγιή σχέση.
Εάν, από την άλλη πλευρά, ερμηνεύετε τα συναισθήματα αυτά κάτω από το
πρίσμα του μίσους, τότε πιθανότατα θα αρνηθείτε στον εαυτό σας την αγάπη και θα
διαλύσετε όσα θα μπορούσατε να χτίσετε μέσα από την αμοιβαία προσπάθεια με τον άλλο
άνθρωπο.
Η επιλογή δική σας όπως και το αποτέλεσμα...